အင္ဒုိနီးရွားဗုဒၶသာသနာ နိဒါန္း၊၊ ၊၊

အရွင္ စာေမးပြဲအတြက္ လိုအပ္ရာရာေတြကို ေလ့လာရန္ တကၠသိုလ္စာၾကည့္တုိက္သို႔ အၾကိမ္မ်ားစြာ သြားေရာက္ၿပီး ေလ့လာဖြယ္ရာမ်ားကို ေလ့လာရသည္၊၊ စာၾကည့္တုိက္ထဲတြင္ အမွတ္မထင္ စာအုပ္ၾကီး တအုပ္ကိုေတြ႔လုိက္ရသည္၊ ေသၿခာလွန္ၾကည့္ေတာ့မွ ေဗာေရာဗုေဒါ ေစတီေတာ္ၾကီး အေၾကာင္း ေရးသားထားေသာ စာအုပ္ၿဖစ္သည္ကို သိလုိက္ရသည္၊၊ ဖတ္ရင္း ဖတ္ရင္း စိတ္၀င္စားလာတာေၾကာင့္ လုိအပ္သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားပါ၀င္သည့္ စာရြက္မ်ားကို မိတၱဴကူးယူခဲ့ရသည္၊၊ စာေမးပြဲၿပီးလ်င္ ဤေစတီေတာ္ၾကီးအေၾကာင္းကို စာတမ္းေရးၿပီး “အလင္းစက္” ဆုိက္တြင္တင္မည္ဟု မွတ္သားထားလုိက္သည္၊၊

ကမၻာ့အၾကီးဆုံးမွတ္တမ္းတင္ ဗုဒၶေစတီေတာ္ၾကီး သမုိင္းႏွင့္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ၿဖတ္သန္းလာပုံမ်ားကို “အလင္း စက္” စာဖတ္သူမ်ားသိေစခ်င္တာေၾကာင့္ အရွင္ သမုိင္းအခ်က္အလက္မ်ားကိုရႏုိင္ သမွ်ရွာေဖြစုေဆာင္းၿပီး ေရးသားတင္ၿပလုိက္ပါသည္၊၊ အမွားမ်ား၊ ခ်ဳိ႔ယြင္းခ်က္မ်ား၊ ကြာဟခ်က္မ်ားရွိလ်င္ “အလင္းစက္”ကို ေထာက္ၿပ အၾကံၿပဳၾကဖုိ႔လည္း ေတာင္းပန္လုိပါသည္၊၊ ေသၿခာေလ့လာၾကည့္ေသာအခါမွ ဤေစတီေတာ္ၾကီးသမုိင္းသည္ ဘာသာေရးသက္သက္တြင္မကဘဲ ႏုိင္ငံေရး၊ လူမႈေရးမ်ားပါ ေရာေႏွာပါ၀င္ေနသည္ကို သိရသည္၊၊ သုေတသနစာတမ္းၾကီး တေစာင္ေလာက္ေရးမွ ၿပည့္စုံမည္ကိုလည္း သေဘာေပါက္မိသည္၊၊ တုိတုိႏွင့္ စာဖတ္သူစိတ္၀င္စားေလာက္သည့္ အခ်က္အလက္ တခ်ဳိ႔တ၀က္ကို စုစည္းၿပီး ဤစာတမ္းကို ၾကဳိးစားလုိက္ၿခင္းၿဖစ္ပါသည္၊၊

အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံသည္ ၾသစေၾတးလ်တုိက္ႏွင့္ အာရွတုိက္အၾကား အီေကြတာေပၚတြင္တည္ရွိေသာ ကြ်န္းႏုိင္ငံတစ္ခု ၿဖစ္သည္၊၊ အေရွ႔အႏၵိယကြ်န္းစုႏုိင္ငံဟု ေခၚဆုိႏုိင္ပါသည္၊၊ ကြ်န္းေပါင္း(၁၇၅၀၈) ေက်ာ္ရွိသည္ဟု မွတ္တမ္းမ်ားအရသိရသည္၊၊ ထင္ရွားေသာ ကြ်န္းၾကီးမ်ားမွာ---

(၁) စုမၾတားကြ်န္း၊

(၂) ဂ်ာဗားကြ်န္း၊

(၃) ဗာလီကြ်န္း၊

(၄) ၀က္ဂီယန္(ေခၚ) နယူးဂီနိကြ်န္း

(၅) အေနာက္ပိုင္း ကလီမႏၱံ (ေခၚ) ဘိုညဳိေတာင္ပိုင္းကြ်န္း၊

(၆) စူလေ၀စီ(ေခၚ) ေစေလဘတ္ကြ်န္းတုိ႔ ၿဖစ္သည္၊၊

ဤႏုိင္ငံသည္ အီေကြတာေပၚတြင္ တည္ရွိေနေသာေၾကာင့္ ပူအုိက္ေသာႏုိင္ငံၿဖစ္သည္၊၊ သို႔ေသာ္ မိုးမၾကာခဏ ရြာေလ့ရွိေသာေၾကာင့္ ရာသီဥတုမွာ ေနသာသည္ဟုပင္ဆုိႏုိင္သည္၊၊ ဂ်ဳံႏွင့္ စပါးတုိ႔ အထြက္ေကာင္းေသာေၾကာင့္ ကြ်န္း၏နာမည္ကိုပင္ဂ်ာဗား(ယ၀)=ဂ်ဳံစပါးေပါေသာက်ြန္းဟု ေခၚတြင္ခဲ့သည္၊၊ ဂ်ာဗားကြ်န္းႏွင့္ ဗာလီကြ်န္းတြင္ေနထုိင္သူမ်ားမွာ ရုပ္ရည္အားၿဖင့္ ၿမန္မာတုိ႔ႏွင့္ မ်ားစြာဆင္တူသည္၊၊ 

အလုပ္အကိုင္မွာလည္း လယ္ယာကိုအဓိကထားၿပီး လုပ္ကိုင္ၾကေလသည္၊၊ ယၡဳအခါ စက္မႈ ထြန္းကားေသာႏုိင္ငံတစ္ခု အဆင့္သုိ႔ေရာက္ေနၿပီလည္း ၿဖစ္သည္၊၊ ဤႏုိင္ငံသည္ ကမၻာေပၚတြင္ လူဦးေရသိက္သည္းလြန္းေသာ ႏုိင္ငံမ်ားစာရင္းတြင္ ပါ၀င္ပါသည္၊၊ လူဦးေရမီလီယမ္(238) မွ်ရွိသည္ဟု မွတ္တမ္းတြင္ ေဖာ္ၿပထားၿပီး၊ ေဒသသုံး ဘာသာစကားမ်ဳိးေပါင္း(၅၀၀)ေက်ာ္မွ် ရွိသည္ဟု သိရပါသည္၊၊ ႏုိင္ငံ၏ေၿမအက်ယ္အ၀န္းႏွင့္ လူဦးေရမ်ားစြာ မမွ်တေသာႏုိင္ငံ ၿဖစ္သည္၊၊ ယၡဳအခါ အႏၵိယမွ ကုန္သည္မ်ားႏွင့္ တရုတ္ၿပည္မွ ကုန္သည္တုိ႔အေၿခခ်ေနထုိင္ေသာႏုိင္ငံ ၿဖစ္ေသာေၾကာင့္ Indochina=အင္ဒုိခ်ဳိင္းနားဟုလည္း ေခၚတြင္ေလသည္၊၊

အင္ဒိုကြ်န္းတြင္ မူလေနထုိင္ၾကသည့္လူမ်ဳိးမ်ားမွာ ဘာေဘးရီးယန္းလူမ်ဳိးမ်ားၿဖစ္သည္ဟု သမုိင္းမွတ္တမ္းက ဆုိပါသည္၊၊ သူတုိ႔သည္ ေတာ ေတာင္ႏွင့္ ပင္လယ္မ်ားတြင္ သားငါးရွာေဖြ စားေသာက္ အသက္ေမြးၾကသည့္ လူရုိင္းသာသာလူမ်ဳိးစုမ်ားလည္း ၿဖစ္သည္၊၊ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း(2000) ေက်ာ္က အႏၵိယၿပည္မွ ကုန္သည္မ်ားသည္ စုမၾတားကြ်န္းသို႔ ကုန္ေရာင္းေရာက္လာၿပီး၊ ဂ်ာဗားကြ်န္းအထိ ေရာင္း၀ယ္ၾကသည္ဟု မွတ္တမ္းတြင္ေတြ႔ရသည္၊၊

 အႏၵိယမွကုန္သည္မ်ားသည္ ကုန္သြယ္မႈႏွင့္အတူ အႏၵိယယဥ္ေက်းမႈ၊ ဟိႏၵဴဘာသာ၊ ဗုဒၶဘာသာတရားတုိ႔ကို စုမၾတားကြ်န္းသို႔ သယ္ေဆာင္ လာၾကၿပီး၊ အေၿခၿခေနထုိင္သည္အထိ နယ္ေၿမခ်ဲ့လာခဲ့ၾကသည္၊၊ ရုိးရာအစဥ္အလာ နတ္ေဒ၀တာမ်ားကို ကိုးကြယ္သည့္ အင္ဒိုကြ်န္းေဒသခံ(ဘာေဘရီယန္း)တုိ႔အား ကုန္သည္လူသစ္မ်ားက ဟိႏၵဴဘာသာႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာသုိ႔တစတစ သြတ္သြင္းခဲ့ေသာေၾကာင့္ ကာလၾကာလာေသာအခါ ဟိႏၵဴဘာသာ ၀င္ႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဘုရင္မ်ား အုပ္စိုးသည့္ ႏုိင္ငံတခုၿဖစ္လာခဲ့သည္၊၊

ထုိဘုရင္မ်ားထဲတြင္ (A.D.7)ရာစု၊ စုမၾတားေတာင္ပိုင္း ပလင္ဘန္းၿမဳိ႔ေတာ္တြင္ နန္းစိုက္ေသာ သီရိ၀ိ ဇယမင္း၏ လက္ထက္တြင္ ဗုဒၶဘာသာအထြန္းကားဆုံးၿဖစ္ေၾကာင္း သမုိင္းမွတ္တမ္းမ်ားက ဆုိသည္၊၊ ထုိမင္းၾကီးသည္ သီရိ၀ိဇယ တကၠသိုလ္ၾကီးကိုတည္ေထာင္၍ သကၠဋစာေပ ဟိႏၵဴစာေပႏွင့္ ပါဠိစာေပအၿပင္ အၿခားတုိင္းတပါး စာေပမ်ားကိုပါ တကၠသိုလ္ဘာသာရပ္မ်ားအၿဖစ္ သင္ၾကားေစသၿဖင့္ ထုိတကၠသိုလ္ၾကီးမွာ ေခတ္အခါအေလ်ာက္ နာမည္ၾကီးေသာ စာေပေလ့လာေရး ဌာနၾကီးတခု ၿဖစ္ခဲ့ သည္ဟုလည္း သမုိင္းမွတ္တမ္းတြင္ ေလ့လာရပါသည္၊၊

 ႏုိင္ငံတကာမွ ေက်ာင္း သားမ်ား လာေရာက္ ပညာသင္ၾကသည့္ တကၠသိုလ္ၾကီးတခုလည္း ၿဖစ္သည္၊၊ ဤတကၠသိုလ္ ၾကီးေၾကာင့္ စုမၾတားကြ်န္းသည္ ထုိေခတ္က အင္ဒိုေနရွားကြ်န္းအားလုံးတြင္ ထင္ရွားခဲ့သည္၊၊ တရုပ္ရဟန္းေတာ္ ဟူယင္စန္၏ ခရီးသြားမွတ္တမ္းတြင္လည္း “သူ အင္ဒုိကြ်န္းသုိ႔ေရာက္စဥ္က သံဃာေတာ္(၁၀၀၀)ေက်ာ္ စာသင္ေနသည့္ တကၠသုိလ္ၾကီးတခုကို ေတြ႔ခဲ့ရေၾကာင္း” ခရီးသြားမွတ္တမ္းစာအုပ္တြင္ ေဖာ္ၿပထားပါသည္၊၊

ေနာက္ထပ္ထူးၿခားေစေသာ ၿပယုဂ္မႈတစ္ခုမွာ(A.D.8)ရာစုက တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ ေဗာေရာဗုေဒါ ေစတီေတာ္ၾကီးၿဖစ္သည္၊၊ ဤေစတီေတာ္ၾကီးကို ကမၻာ့အၾကီးဆုံးေသာ ဗုဒၶေစတီေတာ္ၾကီးအၿဖစ္ UNESCO က အသိမွတ္ၿပဳထားသည့္ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ World Heritage ၿဖစ္သည္၊၊ ဤမွ်ၾကီးမားေသာ ေစတီေတာ္ၾကီးတစ္ဆူကို တည္ေဆာက္ထားသည္ကို ေလ့လာေသာအားၿဖင့္ ထုိေခတ္က ဤႏုိင္ငံသည္ ဗုဒၶဘာသာ အလြန္ထြန္းကားေသာႏုိင္ငံၿဖစ္ေၾကာင္း သိသာသည္၊၊

 ေစတီေတာ္ၾကီးသည္ Central Java Island,Jogiakarta city တြင္ တည္ရွိၿပီး၊ အဆင့္(၁၀) ဆင့္ရွိသည္၊၊ ေစတီေတာ္ေပၚသို႔ ေလးမ်က္ႏွာက္မွ အေပၚထပ္အဆုံးအထိ ေက်ာက္ေလကားၿဖင့္ တုိက္ရုိက္တက္ႏုိင္ပါသည္၊၊ ေစတီေတာ္ၾကီးတြင္ ပတ္ပတ္လည္သြားလာႏုိင္ေသာ အဆင့္ ကိုးဆင့္ရွိသည္၊၊ ဖိနပ္ေတာ္မွ အၿမင့္ေပ(၁၃၈.၆)ႏွင့္ ထုထည္ေပ(၄၆၇၄၄.၅)၊ အက်ယ္ေပ (၃၉၆)ရွိသည္ဟု မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ေလ့လာသိရွိရသည္၊၊ ဤေဗာေရာဗုေဒါေစတီေတာ္ၾကီးသည္ ကေမၻာဒီးယားႏုိင္ငံရွိ အန္ေကာ၀တ္ ေက်ာင္းေတာ္ၾကီးထက္ အႏွစ္သုံးရာ ေစာေၾကာင္းလည္း UNESCO မွတ္တမ္းမ်ားက အခုိင္အမာဆုိထားပါသည္၊၊

အႏၵိယႏုိင္ငံ နာလႏၵာတကၠသိုလ္ေဟာင္းကို တူးေဖာ္စဥ္ကလည္း အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ေၾကးၿပားစာတမ္းကို ေတြ႔ခဲ့ၾကသည္၊ ထုိေၾကးၿပားတြင္“သု၀ဏၰဒီပေခၚ စုမၾတားကြ်န္းဘုရင္ သီရိဗလ ပုတၱေဒ၀က ရာဇၿဂဳိဟ္ၿပည္နယ္ ဂယာစီရင္စုမွ ရြာငါးရြာကို မိမိပုိင္ေသာ စုမၾတားမွ ရြာငါးရြာႏွင့္ လဲလွယ္၍ နာလႏၵာေက်ာင္းေတာ္ၾကီးအား လႈပါ၏”ဟုေရးသားထားသည္ကို ေတြ႔ၾကရေလသည္၊၊

ထုိေၾကးစာတမ္းမွ‘သု၀ဏၰဘူဒီပ’ဟူေသာစာကိုေထာက္ဆ၍ သီရိဓမၼာေသာကမင္းလက္ထက္က ကိုးတုိင္း ကိုးဌာနသာသနာၿပဳရာတြင္ပါ၀င္ေသာ ‘သု၀ဏၰဘူမိ’ဟူသည္ စုမၾတားကြ်န္းၿဖစ္သည္ဟုလည္း သမုိင္းဆရာတုိ႔ ဆုိၾကသည္၊၊ ဤမွတ္တမ္းသက္ေသမ်ားကိုေထာက္ဆ၍ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံတြင္ ခရစ္ေတာ္မေပၚမွီ ႏွစ္ေပါင္း(300)ခန္႔ကပင္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ သာသနာစည္ပင္ခဲ့ေၾကာင္း သမုိင္းသုေတသီတုိ႔က ဆုံးၿဖစ္ၾကသည္၊၊

“ေဗာေရာဗုေဒါ”ဟူေသာအမည္မွာ “၀ိဟာရ ဗုေဒၶါ”မွဆင္းသက္လာသည္ဟု ဘာသာေဗဒပညာရွင္တုိ႔က ဆုိသည္၊ ‘ၿမတ္စြာဘုရား ေက်ာင္းေတာ္’ဟု ဆုိလိုဟန္ရွိသည္၊၊ “ဗုဒူးရြာတြင္တည္ရွိေသာေၾကာင့္ ေဗာေရာဗုေဒါ ဟုေခၚသည္”ဟုလည္းဆုိသည္၊၊ ေစတီေတာ္ၾကီးသည္ ေအာက္ေၿခမွ ဖိနပ္ေတာ္မွ (၃၉၄)ေပ၊ အလ်ား အနံစီရွိသည္၊၊ အၿမင့္ေပ(၁၃၈)ေပ ၿမင့္ပါသည္၊၊ ဖိနပ္ေတာ္အထက္တြင္ အဆင့္ ေလးဆင့္ရွိ၍၊ ၀ရံတာ အကာအရံရွိပါသည္၊၊

 ေစတီေတာ္ၾကီးကို cubic meter 55000 volcanic stonesမ်ားၿဖင့္ တည္ေဆာက္ထားသည္ဟု သိရပါသည္၊၊ ႏွစ္ေပါင္း(၇၀)ေက်ာ္ၾကာ တည္ေဆာက္ရ သည္ဟုလည္း ေစတီေတာ္ အတဳၳပၸတိၱစာတမ္းမ်ားက ဆုိပါသည္၊၊ အဆင့္တုိင္းတြင္ ပတ္၍လွည့္လည္ ၾကည့္ရႈႏုိင္ေသာ လမ္းရွိသည္၊ ၀ရံတာ၏ အထက္တြင္ ဘုရားေက်ာင္းေဆာင္ေလးမ်ားရွိၿပီး၊ အေဆာင္တုိင္းတြင္ လူတကိုယ္စာမွ်ၾကီးေသာ တင္ပလႅင္ေခြပုံ ေက်ာက္ဆင္းတု ရုပ္ပြားေတာ္တစ္ဆူစီရွိသည္၊၊

ထုိဆင္းတုေတာ္မ်ားမွာ တမ်က္ႏွာတြင္(၁၀၈)ဆူရွိသည္၊၊ ေလးမ်က္ႏွာေပါင္းလ်င္(၄၃၂) ဆူၿဖစ္ပါသည္၊၊

ေၿမာက္ဘက္မ်က္ႏွာမွ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားသည္ လက္ယာလက္၀ါးၿဖင့္ကာလ်က္ ဟန္႔တားေနဟန္ၿဖစ္သည္၊ ထုိသို႔ေသာ ၿမတ္စြာဘုရားရွင္၏ အမူအရာကုိ‘အဘယ မုၿဒ’ဟု စာအေခၚရွိသည္၊ အားေပးလ်က္ တရားေဟာေတာ္မူဟန္ၿဖစ္သည္၊၊ အေရွ႔ဘက္မ်က္ႏွာမွ ဆင္းတုေတာ္မ်ားသည္ လက္၀ါးကို လက္ ယာေၿခေတာ္ေပၚ၌ ေမွာက္လ်က္ တင္ထားသည့္ပုံမ်ား ၿဖစ္ပါသည္၊ ‘ဘူမိဖႆ မုၿဒ’ဟု ေခၚသည္၊ ေၿမကိုသက္ေသတည္၍ တရားေတာ္ ေဟာေနဟန္ၿဖစ္သည္၊၊

ေတာင္ဘက္မ်က္ႏွာမွ ဆင္းတုေတာ္မ်ားသည္ လက္ယာလက္ဖ၀ါးကို လက္ယာေၿခေတာ္ေပၚ၌ ပက္လက္လွန္ၿဖန္႔လ်က္ တင္ထားပုံမ်ားၿဖစ္သည္၊၊‘ဒါန မုၿဒ’ဟုေခၚသည္၊ ပစၥည္း ဥစၥာကို တြယ္တာ တတ္မက္မႈၿဖင့္ သိမ္းဆုပ္မထားဘဲ ပယတ ပါဏိ=ၿဖန္႔ထား ေသာလက္ရွိလ်က္ ရက္ရက္ေရာေရာ အလႈဒါနၿပဳရန္ တုိက္တြန္းလ်က္ တရားေဟာေတာ္မူဟန္ၿဖစ္သည္၊၊ အေနာက္ဘက္မ်က္ႏွာမွ ဆင္း တုေတာ္မ်ားသည္ လက္၀ဲလက္ေပၚမွာ လက္ယာလက္ကို ပက္လက္လွန္လ်က္ တင္ထားပုံမ်ား ၿဖစ္သည္၊ ‘စ်ာန မုၿဒ’ဟုေခၚသည္၊ ၿမတ္စြာဘုရားရွင္ စ်ာန္၀င္စားေနပုံ ၿဖစ္သည္၊၊

အဆင့္ေလးဆင့္တြင္ အတြင္းအၿပင္နံရံမ်ား၌ (၅၅၀)ဇာတ္ေတာ္ ရုပ္ပုံမ်ား၊ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ေနာက္ဆုံးဘ၀ပုံမ်ား၊ ဘုရားၿဖစ္ၿပီးပုံမ်ားကို ရုပ္လုံးကားအၿဖစ္ၿဖင့္ ထြင္းထုထားသည္ကို ေတြ႔ႏုိင္ပါ သည္၊၊ ႏွစ္ေပါင္း(၁၀၀၀)ေက်ာ္က ေက်ာက္ထြင္း ပန္းခ်ီကားခ်က္မ်ားမွာ ယေန႔တုိင္ ပီပီသသရွိေနဆဲ ၿဖစ္သည္၊၊

 ဘုရားအေလာင္းေတာ္ နိမိတ္ၾကီးေလးပါးၿမင္ပုံ၊ ေတာထြက္ပုံ၊ ဆႏၵ အမတ္ကို ၿမင္းႏွင့္အတူ ေနၿပည္ေတာ္သို႔ ၿပန္လႊတ္ပုံ၊ ဘုရားအေလာင္းေတာ္အား ၿဗဟၼာမင္းက သကၤန္းဆက္ကပ္ေနပုံမ်ားကို ေနာက္ဘက္မ်က္ႏွာတြင္ ေတြ႔ရသည္၊၊ ပဥၥ၀ဂၢီငါးဦးတုိ႔အား တရား ေဟာေနပုံကို အေရွ႔ဘက္မ်က္ႏွာတြင္ ေတြ႔ႏုိင္သည္၊၊ ဇာတ္ကားပန္းခ်ီကားခ်ပ္ေပါင္း(၂၁၄၁) ရွိသည္ဟု ဆုိပါသည္၊၊ ထုိေက်ာက္ထြင္း ပန္းခ်ီကားခ်ပ္မ်ားကို တခ်ပ္ၿခင္းဆက္လ်က္ စီတန္းထားမည္ဆုိလ်င္ (၃)မုိင္ခန္႔မွ်ရွိမည္ဟု ဆုိပါသည္၊၊

ထုိေလးေဒါင့္ပုံ ေလးဆင့္ၿပီးေသာအခါ အထက္တြင္ အပုိင္းေလးဆင့္ရွိေသးသည္၊၊ ေအာက္ဆုံးအဆင့္တြင္ ေခါင္းေလာင္းပုံ ေစတီငယ္မ်ား အစဥ္အတုိင္း(၃၂)ဆူ၊(၂၄)ဆူ၊(၁၆)ဆူ၊ရွိ၍ စုစုေပါင္း ေစတီေတာ္ငယ္(၇၂)ဆူရွိပါသည္၊၊ ထုိေစတီေလးမ်ားမွာ အုပ္ေဆာင္းပုံစံကဲ့သုိ႔ နံရံတြင္အေပါက္ငယ္ေလးမ်ား ပါရွိသည္၊ အထဲတြင္ တင္ပလႅင္ေခြပုံ ေက်ာက္ဆင္းတု တဆူစီရွိပါသည္၊၊ ေအာက္ေလးဆင့္မွ ဆင္းတုေတာ္(၄၃၂)ဆူႏွင့္ ဤအဆင့္မွ ဆင္းတုေတာ္(၇၂)ဆူႏွင့္ ေပါင္းလ်င္ ဆင္းတုေတာ္ေပါင္း (၅၀၄)ဆူၿဖစ္သည္၊၊ ဆင္းတုေတာ္အားလုံး လူတကိုယ္စာမွ် ၾကီးပါသည္၊၊

ေစတီေတာ္ၾကီး၏ အထက္ဆုံးအဆင့္တြင္ အလယ္ဗဟုိဠ္တည့္တည့္၌ ေခါင္းေလာင္းပုံေစတီၾကီး ေတာ္တဆူ ရွိပါသည္၊၊ ထုိေစတီေတာ္တြင္မူ အတြင္းသုိ႔လႈိဏ္ေခါင္း မပါသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္၊၊ ဤေဗာေရာဗုေဒါေစတီေတာ္ၾကီးကို (၈)ရာစုတြင္ တည္ေဆာက္သည္ဟု ေစတီေတာ္သမုိင္းစာေပမ်ားက ဆုိပါသည္၊၊ (A.D.775)ခုတြင္ ၿပီးစီးသည္ဟု မွတ္တမ္းၿပဳထားသည္ကို ေလ့လာရပါသည္၊၊ ဤမွ်မ်ားၿပားေသာ ေက်ာက္တုံးမ်ားကို ၿပဳၿပင္သယ္ေဆာင္၍၊ ဤမွ်မ်ားၿပားေသာ ဆင္းတုေတာ္မ်ားႏွင့္ ေက်ာက္ထြင္း ဇာတ္ကားရုပ္လုံးမ်ားကိုထြင္း၍ တည္ထားလႈခဲ့ေသာ ေစတီေတာ္ၾကီး၏ မူလဒါယကာအမည္ကို မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ရွာေဖြမရေခ်၊၊

(A.D.8)ရာစုက ဘုန္းတန္ခုိးၾကီးမားေသာ ဘုရင္တပါးပါးက တည္ေဆာက္ခဲ့သည္ဟုသာ မွတ္ယူရေပမည္၊၊ ဘုရင္ခ်ည္းသက္သက္လည္း ဤမွ်ခန္းနားထည္၀ါေသာ ေစတီေတာ္ၾကီးကို မတည္ေဆာက္ႏုိင္၊ ၿပည္သူ ၿပည္သားမ်ားလည္း ပါ၀င္ရေပမည္၊ မ်ားစြာေသာအေၾကာင္းမ်ားကို ေထာက္ဆ၍ ထုိေခတ္ထုိအခါက အင္ဒုိကြ်န္းတခုလုံးသည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြခ်ည္း ၿဖစ္မည္မွာ မလြဲႏုိင္ေခ်၊၊ ေဗာေရာဗုေဒါ ေစတီေတာ္ၾကီးတည္ခဲ့ေသာ (A.D.8)ရာစုေခတ္က အႏၵိယၿပည္မွစ၍ ပင္လယ္ကမ္းရိုးတမ္းတေလ်ာက္ မာလာယုကြ်န္း(ေခၚ) စကၤာပူႏုိင္ငံ၊ မေလးကြ်န္းစု၊ အင္ဒုိနီးရွား ကြ်န္းစုအားလုံး ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ႏုိင္ငံမ်ားၿဖစ္သည္ဟု ပထ၀ီသမုိင္းကဆုိပါသည္၊၊

(13)ရာစုသို႔ေရာက္ေသာအခါ ဂ်ာဗားကြ်န္းမွ ‘ဟဂ်မ္၀ုရုက္’အမည္ရွိ ဟိႏၵဴဘုရင္သည္ သရီ၀ိဇယႏုိင္ငံကို တုိက္ခုိက္သိမ္းပိုက္၍ အင္ဒုိကြ်န္းစုအားလုံးကို အုပ္စုိးခဲ့သည္၊၊ ႏုိင္ငံ၏အမည္ကိုလည္း ‘မုိဂ်ဳိပဟစ္ ႏုိင္ငံေတာ္’ဟု ေခၚတြင္ေစေလသည္၊၊ ထုိအခ်ိန္က ဟိႏၵဴဘာသာကို ႏုိင္ငံေတာ္ ဘာသာအၿဖစ္ၿဖင့္ ကိုးကြယ္ခဲ့သည္၊၊

 (13)ရာစုႏွစ္မွာပင္ အာေရဘီယႏုိင္ငံ၊ ပါရွားႏုိင္ငံႏွင့္ အႏၵိယ ႏုိင္ငံအေနာက္ေတာင္ဘက္ကမ္းေၿခတုိ႔မွ မူစလင္ဘာသာ၀င္ ကုန္သည္မ်ားသည္ အင္ဒုိကြ်န္းမ်ားသုိ႔ ေရာက္လာၿပီး၊ အေၿခၿခေနထုိင္ကာ၊ ကြ်န္းသားတုိ႔အား မူစလင္ဘာသာသို႔ နည္းမ်ဳိးစုံၿဖင့္ စည္းရုံးသိမ္းသြင္းၿပီး၊ ေနာက္ဆုံးတြင္ ႏုိင္ငံကိုသိမ္းယူသည္အထိ ၿဖစ္လာေတာ့သည္၊၊ ဂ်ာဗားဟိႏၵဴ မုိဂ်ဳိပဟစ္ႏုိင္ငံေတာ္ၾကီးကုိ(1478)ခုတြင္ မူစလင္တို႔က အၿပီးအပုိင္သိမ္းယူလုိက္သည္ဟု မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ေလ့လာရပါသည္၊၊

ထုိအခ်ိန္က ‘မုိဂ်ဳိပဟစ္’ ဟိႏၵဴဘုရင္ၾကီးသည္ မူစလင္တုိ႔လက္တြင္ အဖမ္းမခံလုိေသာေၾကာင့္ ကိုယ္တုိင္အဆုံးစီရင္ၿပီး နတ္ရြာစံရေလသည္၊၊ သားေတာ္အိမ္ေရွ႔မင္းသားသည္ ရသမွ်ၿပည္သူမ်ား၊ နန္း တြင္းသူ နန္းတြင္းသားမ်ားကိုစုစည္းၿပီး ဗာလီကြ်န္းသို႔ထြက္ေၿပးတိမ္းေရွာင္ခဲ့ေလသည္၊၊ ယၡဳအခ်ိန္ တုိင္ ေတြ႔ေနရေသာ ဗာလီကြ်န္းမွ ဟိႏၵဴဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသည္ ထုိမင္းသား၏ အဆက္အႏြယ္မ်ား ၿဖစ္သည္၊၊ မုိဂ်ဳပဟစ္ဘုရင္သည္ စုမၾတားကြ်န္း၏ ေနာက္ဆုံးဟိႏၵဴဘုရင္ၿဖစ္သည္၊ ထုိအခ်ိန္မွစၿပီး ယေန႔အထိ စုမၾကားကြ်န္းအပါ၀င္ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံကို မူစလင္ဘာသာ၀င္ ဘုရင္ႏွင့္ အစုိးရတုိ႔က အုပ္ခ်ဳပ္လာခဲ့သည္၊၊

ယေန႔အခ်ိန္တြင္ အင္ဒိုကြ်န္းမ်ား၌ ခရစ္ယန္ဘာသာ၀င္ အနည္းငယ္ႏွင့္အတူ ဗုဒၶဘာသာ၀င္၊ ဟိႏၵဴ ဘာသာ၀င္ႏွင့္၊ မူစလင္ဘာသာ၀င္အမ်ားဆုံးေနထုိင္ေသာ ႏိုင္ငံတခုအၿဖစ္ေတြ႔ႏုိင္သည္၊၊ (13)ရာစု မွစတင္၍ အင္ဒိုနီးရွားတြင္ ဗုဒၶဘာသာကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့သည္ဟု ဆုိႏုိင္သည္၊၊ အင္ဒိုနီးရွားေၿမေပၚတြင္ ဗုဒၶသာသာနာေတာ္ ႏွစ္ေပါင္း(700)နီးပါးမွ် ထြန္းကားခဲ့ဘူးသည္ဟု မွတ္သားရပါမည္၊၊

 အင္ဒိုကြ်န္း မ်ားေပၚမွ သာသနာေတာ္ဆုပ္ခြာခဲ့သည္မွာ (၂၁)ရာစုအထိဆုိလ်င္ ႏွစ္ေပါင္း (၉၀၀)ခန္႔ပင္ ရွိေပမည္၊၊ ေမတၱာ ခ်စ္ၿခင္း၊ ကရုဏာ သနားၿခင္း၊ မုဒိတာ ၀မ္းသာၿခင္း၊ ဥေပကၡာ အညီအမွ်စိတ္ထားၿခင္း စသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းသည့္ စိတ္ဓာတ္တုိ႔၏ ရွင္သန္ေမြးဖြားခဲ့ရာ စုမၾတားေၿမေပၚတြင္ ဆန္႔က်င္ဘက္ခြန္အားတုိ႔ ၾကီးစိုးရာေခတ္သို႔ေရာက္ခဲ့သည္မွာ ရာစုႏွစ္ ရွစ္ခုမွခန္႔ မွ်ၾကာခဲ့သည္၊၊

အင္ဒုိဗုဒၶသာသနာေရာင္ခ်ည္ တဖန္သန္းခ်ိန္……..

(၁၃၁၅)ခု နတ္ေတာ္လဆန္း(၁၁)ရက္၊(၁၇.၁၂.၁၉၅၃)ခုတြင္ အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံ၊ ဂ်ာဗားကြ်န္း၊ ဂ်ကာ တာၿမဳိ့မွ မစ္တာဘြန္းအန္အမည္ရွိ ေက်ာင္းဆရာတစ္ဦးသည္ ၿမန္မာႏုိင္ငံ မဟာစည္သာသနာ့ရိပ္သာ သို႔ တရားအားထုပ္ရန္ ေရာက္လာခဲ့သည္၊၊

 ဘြန္းအန္သည္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ ဘုရားၾကီးအထံတြင္ ဗုဒၶ၏ ၀ိပႆနာတရားေတာ္မ်ားကို ၾကဳိးစားအားထုတ္ၿပီး တရားေတာ္မ်ားကို ေကာင္းေကာင္းသေဘာေပါက္ နားလည္လာကာ၊ သာသနာေတာ္၌ ရဟန္းၿပဳလိုေသာ စိတ္မ်ားၿဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္၊၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ မစ္တာဘြန္းအန္သည္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ၾကီးအထံတြင္ ရဟန္းၿပဳခြင့္ေတာင္းၿပီး၊ (၁၃၁၅)ခု၊ တေပါင္းလဆုတ္(၁၅)ရက္၊ (၅.၇.၁၉၅၄)ခု၊ စေနေန႔တြင္ ရဟန္းဒါယကာ သတုိးသီရိသုဓမၼ ဆာဦးသြင္+ေဒၚသိန္းသိန္းတုိ႔၏ ပစၥယာႏုဂၢဟၿဖင့္ ၿမင့္ၿမတ္သည့္ သာသနာ့ေဘာင္သို႔ ၀င္ေရာက္ခဲ့ပါသည္၊၊

 မစ္တာဘြန္အန္၏ ရဟန္းခံရာတြင္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ၾကီးက ဥပဇၥ်ာယ္ဆရာ၊ တိပိဋကဆရာေတာ္ ဦး၀ိစိတၱသာရာဘိ၀ံသ၊ ဦးညာဏုတၱရ၊ သီဟုိဠ္ဆရာေတာ္ အာနႏၵာေမေတၱယ်၊ ဦးသုဇာတ၊ ဦး၀ဏၰိတဆရာေတာ္တုိ႔က ကမၼ၀ါဆရာေတာ္မ်ား ၿဖစ္ၾကသည္၊၊

သူသည္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ၾကီးႏွင့္ မဟာစည္တရားနည္းၿပ စာခ်ဆရာေတာ္မ်ားအထံတြင္ တရားအားထုတ္သည့္အၿပင္ ပါဠိစာေပမ်ားကိုလည္း (၂)ႏွစ္ခန္႔မွ် ၾကဳိးစားသင္ယူခဲ့ပါသည္၊၊ မစ္တာဘြန္းအန္၏ ရဟန္းဘြဲ႔အမည္မွာ အရွင္ဇိနရကၡိတဟူ၍ ၿဖစ္သည္၊၊ 

ၿမတ္စြာဘုရားရွင္က ေစာင့္ေရွာက္သူဟု အဓိပၸါယ္ရသည္၊၊ မဟာစည္ဆရာေတာ္ၾကီးသည္ ပိဋကတ္စာေပအၿပင္ အၿခားအေထြေထြစာေပ မ်ားကိုလည္း ႏွ႔ံစပ္သူၿဖစ္ရကား အင္ဒိုရဟန္းေတာ္ အရွင္ဇိနရကၡိတအား ဗုဒၶ၏ လိုရင္းအဓိက်ေသာ သုတ္ အဘိဓမၼာ ၀ိနည္းတုိ႔ပါ၀င္သည့္ ပါဠိစာေပတုိ႔ကုိ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း ႏွံ႔စပ္ေအာင္ သင္ၾကားေပးခဲ့သည္၊၊ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံတြင္ ေရွးယခင္က ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ေနေရာင္ လေရာင္ပမာထြန္းကားခဲ့ပုံမ်ားကိုလည္း မဟာစည္ဆရာေတာ္ ၾသ၀ါဒတစ္ရပ္အေနၿဖင့္ သင္ၾကား ေၿပာၿပခဲ့လိမ့္မည္မွာ မလြဲေခ်၊၊

အင္ဒိုနီးရွားရဟန္းေတာ္ အရွင္ဇိနရကၡိတသည္ မဟာစည္သာနာ့ရိပ္သာတြင္ ႏွစ္ႏွစ္နီးနီးမွ် တရာအားထုပ္ စာေပမ်ားသင္ၾကားၿပီးေသာအခါ ဤမွ်ေအးခ်မ္းစစ္မွန္သည့္ ၿမတ္ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္မ်ား အင္ဒိုကြ်န္းမ်ားမွ ကြယ္ေၿပာက္ခဲ့ရသည္ကို ရင္နာမဆုံးၿဖစ္လာခဲ့သည္၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ အရွင္ဇိနရကၡိတ သည္ အင္ဒိုေၿမမွ ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ၿပီးေသာ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို တဖန္အသက္ သြင္းလုိေသာ ဆႏၵမ်ားတ ဖြားဖြားၿဖစ္ေပၚလာသည္၊၊ သူသည္ မဟာစည္ဆရာေတာ္အထံတြင္ သာသနာၿပဳရဟန္းတပါး၌ ၿပည့္စုံသင့္သည့္ အရည္အၿခင္းမ်ားကို ၿပည့္စုံေအာင္ သင္ၾကား ၿဖည့္ဆည္းၿပီး မိခင္ႏုိင္ငံၿဖစ္သည့္ အင္ဒုိနီး ရွားႏုိင္ငံသုိ႔ ရဟန္း၀တ္ၿဖင့္ပင္ ရဲ၀ံ့စြာၿပန္လာခဲ့သည္၊၊

အရွင္ဇိနရကၡိတ၏ သာသနာၿပဳခရီးမွာ ပန္းခင္းလမ္းေလ်ာက္ရသလုိ ေၿဖာင့္ၿဖဴးခဲ့သည္ကား မဟုက္ပါ၊ အေၾကာင္းမွာ မြတ္စလင္ အစိုးရ တုိ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာအင္ဒိုေၿမသို႔ ရဟန္းအသြင္ၿဖင့္ သကၤန္း၀တ္ထား သည့္ အရွင္ဇိနရကၡိတအတြက္ ေနရာမရွိေတာ့ၿခင္းၿဖစ္သည္၊၊ သူ၏မိ သားစု ေဆြမ်ဳိးမ်ားသည္ပင္ မူစ လင္ဘာသာ၀င္မ်ား ၿဖစ္ေနရကား ဗုဒၶဘာသာသို႔ကူးေၿပာင္းရုံမွ်မကဘဲ ရဟန္းပါ၀တ္ၿပီးေသာ ရဟန္း ေတာ္ဘြန္းအန္ကို မူစလင္ဘာသာအလိုအရ မိစၧာဒိဌိစာရင္းသြင္းလုိက္ၾကေတာ့သည္၊၊ ေနစရာ ေနရာ ေပးဖုိ႔မဆုိထားႏွင့္ အိမ္ရိပ္နင္း သည္ကိုပင္ အမဂၤလာဟုေၿပာဆုိၾကေလသည္၊၊

မိခင္ အင္ဒိုေၿမတြင္ ေနစရာ ေနရာမရွိေတာ့ေသာ ရဟန္းေတာ္ဘြန္းအန္သည္ အင္ဒိုကြ်န္းမ်ားႏွင့္ မ်ားစြာမေ၀းသည့္ မာလာယုကြ်န္း(စကၤာပူ)တြင္ ရဟန္းဘ၀အတြက္ ေနရာအသစ္ကို ရွာေဖြခဲ့ရသည္၊၊ အင္ဒိုနီးရွားသည္ စကၤာပူမွ ေတာင္ဘက္မုိင္(၅၂၅)သာေ၀းသည္၊၊ ထိုအခ်ိန္က စကၤာပူတြင္ သီရိလကၤာဆရာေတာ္ ဘိကၡဳနာရဒ၊ အာနႏၵာေမတၱိယ၊ အရွင္ပိယဒႆိ စသည့္ အေက်ာ္ အေမာ္ဆ ရာေတာ္မ်ား ေနထုိင္ၾကေလသည္၊၊

 ထုိသီရိလကၤာဆရာေတာ္မ်ားက အင္ဒိုၿပည္ဖြား ၿမန္မာရဟန္း ေတာ္ အရွင္ဇိနရကၡိတကို လုိအပ္ေနေသးသည့္ ဗုဒၶစာေပမ်ား၊ တရားအားထုပ္နည္းမ်ားကို သင္ၾကား ေပးရုံမွ်မက၊ ဘာသာၿခားတုိ႔အား ဗုဒၶသာသနာသို႔ ယုံၾကည္လာေအာင္ သင္ၿပေဟာေၿပာနည္းမ်ားကို သင္ေပးၿခင္း၊ သာသနာ့ညီအကုိေတာ္မ်ားအၿဖစ္ၿဖင့္ အတူအကြေနထုိင္ခြင့္မ်ားကို ေစတနာ သဒၶါအား ေကာင္းေကာင္းၿဖင့္ ခြင့္ၿပဳခဲ့ၾကေလသည္၊၊

အရွင္ဇိနရကၡိတသည္ မာလာယုကြ်န္း သီဟုိဠ္ဆရာေတာ္မ်ားအထံတြင္ တရားအားထုပ္ စာေပသင္ ၾကားေနရင္း မိခင္အင္ဒိုကြ်န္းမ်ားသို႔ မၾကာခဏသြားေရာက္ၿပီး သူ၏မိသားစု၊ မိဘေဆြမ်ဳိးမ်ားမွ စ တင္ၿပီး ဗုဒၶတရားေတာ္မ်ားကို ေဟာေၿပာသင္ၿပခဲ့သည္၊၊ တစတစ သူ၏မိသားစု၊ မိဘေဆြမ်ဳိးမ်ားမွ စတင္ၿပီး ဗုဒၶတရားေတာ္ကို ယုံၾကည္လာကာ၊ ငါးႏွစ္သက္တမ္းသို႔ေရာက္ေသာအခါ အင္ဒိုေၿမေပၚ တြင္ ဗုဒၶဘာသာသို႔ ယုံၾကည္သူႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာသို႔ေၿပာင္းလာသူ အေရအတြက္ (၆၀၀)ေက်ာ္လာခဲ့သည္၊၊ 

 

ဗုဒၶဘာသာသို႔မေၿပာင္းေသးေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာကိုယုံၾကည္လာသူ အေရအတြက္မွာ ထုိ႔ထက္ပင္မ်ားသည္၊၊ အင္ဒုိဗုဒၶဘာသာ၀င္ အသစ္မ်ားက အရွင္ဇိနရကၡိတ၏ ၿမန္မာၿပည္မွ ဆရာအရင္းမ်ားကို ေတြ႔ဖူးခ်င္ၾကေၾကာင္းႏွင့္ အင္ဒုိေၿမေပၚတြင္ ဒီထက္မက သာသနာအေၿခခ်လို ၾကေၾကာင္း အရွင္ဇိနရကၡိတအား ေလ်ာက္ထားၾကေလသည္၊၊

အရွင္ဇိနရကၡိတႏွင့္ သူ၏ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အသစ္စက္စက္ ဒါယကာ ဒါယိကာမမ်ားေဆြးေႏြးတုိင္ပင္ၿပီး ၿမန္မာႏုိင္ငံ သာသနာေရးဌာနသို႔ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံသုိ႔သင့္ေတာ္သည့္ သံဃာတပါးပါးၾကြေရာက္ သာသနာၿပဳရန္ ပင့္ေလ်ာက္လုိက္ၾကေလသည္၊၊ သာသနာေရးဌာနမွ အင္ဒုိနီးရွားသို႔ၾကြေရာက္ သာသနာၿပဳရန္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ၾကီးအား တာ၀န္ေပးလုိက္သည္၊၊ ဆရာေတာ္ၾကီးအေနၿဖင့္ လည္း တပည့္အရင္းၿဖစ္သည့္ အရွင္ဇိနရကၡိတအားခ်ီးေၿမွာက္လုိေသာေၾကာင့္ အင္ဒိုနီးရွားသုိ႔ၾကြေရာက္ သာသနာၿပဳရန္သေဘာတူခဲ့သည္၊၊

မဟာစည္ဆရေတာ္သည္ (၁၃၂၁)ခု၊ ကဆုန္လဆန္း(၈)ရက္၊(၁၄.၅.၅၉) ၾကာသာပေတးေန႔ ည(၈.၂၅)အခ်ိန္တြင္ ၿမန္မာၿပည္ ရန္ကုန္ေလဆိပ္မွ စကၤာပူႏုိင္ငံသုိ႔ ဘီအုိစီေလယဥ္ၿဖင့္ ထြက္ခြာခဲ့ သည္၊၊ အဂၤလိပ္စာ အခက္ခဲရွိေသာ ဆရာေတာ္အား ဦးစိန္၀ွက္မွ စကၤာပူေလေၾကာင္းတေလ်ာက္ ကူညီပံ့ပုိးခဲ့ပါသည္၊၊ စကၤာပူသို႔ ညပိုင္း(၁၂.၅)ေရာက္သည္၊၊ 

စကၤာပူတြင္ တစ္ညမွ်က်ိန္းစက္ၿပီး ေနာက္ေန႔နံနက္(၁၀)နာရီတြင္ စကၤာပူမွ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံသုိ႔ ေလယဥ္ၿဖင့္ ခရီးဆက္သည္၊၊ ေန႔(၁)နာရီတြင္ ဂ်ာဗားကြ်န္း ဂ်ကာတာေလဆိပ္သို႔ ေရာက္သည္၊ ဆရာေတာ္သည္ အင္ဒိုနီးရွားတြင္ ၁၃၂၁ခု၊ ကဆုန္လဆန္း(၈)ရက္မွ၊ ၁၃၂၁ခု၊ နယုန္လဆုပ္၁၀ရက္အထိ သီတင္းသုံးၿပီး သာသနာၿပဳခဲ့သည္၊၊ ဆရာေတာ္၏ အင္ဒုိနီးရွားတြင္ ေနစဥ္အတြင္း သိမ္သမုတ္ၿခင္း ရွင္ႏွစ္ပါးၿပဳေပးၿခင္း ရဟန္းတပါးခံေပးၿခင္း၊စသည့္ သာသနာၿပဳလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္၊၊

တရားပြဲ(၄၀)ေက်ာ္ခန္႔ကိုလည္း ဘာသာၿပန္အကူအညီၿဖင့္ ေဟာေၿပာခဲ့ပါသည္၊၊ ယၡဳလက္ရွိ အင္ဒုိနီးရွားတြင္ ေတြ႔ၿမင္ေနရေသာ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ သာသနာမွ အရွင္ဇိနရကၡိတႏွင့္ မဟာစည္ဆရာေတာ္တုိ႔မွ ဆင္းသက္ခဲ့ေသာ သာသနာၿဖစ္ေၾကာင္း ရုိးသားစြာ၀န္ခံရေပမည္၊၊

ဦးဘြန္းအန္တစ္ဦးတည္းမွ စခဲ့ေသာ အင္ဒုိနီးရွားသာသနာသည္ ယၡဳဆုိလ်င္ လူေပါင္းသန္းႏွင့္ခ်ီ၍ ဗုဒၶဘာသာ သာသနာေတာ္သို႔ေရာက္ခဲ့ၾကၿပီ ၿဖစ္သည္၊၊ ရဟန္း သာမေဏေပါင္းလည္း ရာဂဏန္းအထိရွိၿပီၿဖစ္ေၾကာင္း ၾကားသိရသည္၊၊ အရွင္ဇိနရကိၡတမွ စခဲ့ေသာအင္ဒိုနီးရွားသာသနာသည္ (၁၀.၁၀.၂၀၁၀)တြင္ အထြဋ္အထိပ္သို႔ေရာက္သည္ဟု ဆုိႏုိင္ပါသည္၊ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ သူ၏ တပည့္အစဥ္ဆက္မွ ဆင္းသက္လာေသာ ဂ်ပန္လူမ်ဳိးဗုဒၶဘာသာ မစ္တာ တြန္ဂါရီယိုဂ်ဳိ အန္ကာဆာမိသားစုမွ အၿမင့္ေပ(၁၇၀)ရွိ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္ပုံစံတူကို အင္ဒုိေၿမ၊ မီဒန္ၿပည္နယ္၊ ဘရာစတာဂီၿမဳိ႔တြင္ တည္ေဆာက္ လႈဒါန္းခဲ့ေသာေၾကာင့္ ၿဖစ္သည္၊၊ ထုိေရႊတိဂုံေစတီေတာ္ အေနကဇာတင္ပြဲသို႔ ၿမန္မာႏုိင္ငံမွ သံဃာေတာ္ (၆၀၀)ေက်ာ္ၾကြေရာက္ခဲ့ေၾကာင္းလည္း မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ သိရပါသည္၊၊

“အလင္း စက္” စာဖတ္ပရိသတ္သို႔ ေဗာေရာဗုေဒါေစတီေတာ္ သမုိင္းႏွင့္ အင္ဒုိဗုဒၶသာသနာအေၾကာင္း အရွင္တင္ၿပခဲ့သည္မွာ ဤမွ်ဆုိလ်င္ အတန္အသင့္ၿပည့္စုံၿပီဟု ယူဆပါသည္၊၊ စိတ္၀င္စား သူမ်ားအေနၿဖင့္ အင္တာနက္မွာၿဖစ္ေစ၊ စာအုပ္စာတမ္းမ်ားတြင္ၿဖစ္ေစ ဆက္လက္ေလ့လာၾက ရန္ၿဖစ္ပါသည္၊၊ အရွင့္အေနၿဖင့္ ၀က္ဆုိက္မ်ားတြင္ အတင္နည္းေနေသးသည့္ အေၾကာင္းအရာတရပ္ကို အင္တာနက္စာဖတ္သူမ်ားသုိ႔ တင္ၿပေပးၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္၊၊ လုံး၀ၿပည့္စုံသည္ဟုလည္း မဆုိႏုိင္ ပါ၊၊ 

အရွင္ ဤစာတမ္းကိုေရးသားရန္ အခ်က္လက္လိုခ်င္၍ ေလ့လာေသာအခါ အင္တာနက္တြင္ ၿမန္မာလိုေရးသားထားသည့္ အခ်က္အလက္ မရွိသေလာက္ ရွားသည္ကို သိလုိက္ရသည္၊၊ အရွင္ တင္ၿပေသာယၡဳစာတမ္းသည္ ထုိလိုအပ္ခ်က္ကို ၿဖည့္စြတ္ရာလည္း ေရာက္မည္ၿဖစ္ပါသည္၊၊ အရွင္ ဤစာတမ္းကိုေရးသားရာတြင္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး၏ အင္ဒုိနီးရွား သာသနာၿပဳမွတ္ တမ္းစာအုပ္ႏွင့္ အဂၤလိပ္လုိေရးသားသည့္ A study of Burobudur in Indonesia စာတမ္း၊အၿခား ပါးစပ္ရာဇ၀င္မ်ားကိုအေၿခ ၿပဳၿပီး ေရးသားပါေၾကာင္း ရုိးသားစြာ ၀န္ခံလိုပါသည္၊၊

ယၡဳစာတမ္းတြင္ စာဖတ္သူမ်ားအတြက္ ဗုဒၶဘာသာ သမုိင္းဗဟုသုတႏွင့္ ဘာသာေရးအၿမင္၊ လူမ်ဳိးေရး အၿမင္မ်ားအၿပင္၊ ဗုဒၶအႏုပညာဆုိင္ရာ ဗဟုသုတမ်ားကိုလည္း ရႏုိင္မည္ဟု ယုံၾကည္မိပါသည္၊၊ ကမၻာ့အၾကီးဆုံး ဗုဒၶေစတီေတာ္တစ္ဆူအေၾကာင္းကို သိခြင့္ရၿပီး၊ သြားေရာက္ၿပီး ေလ့လာဖူးေမွ်ာ္ ၾကည္ညဳိႏုိင္မည္ဆုိရင္ ပို၍ေက်းဇူးမ်ားမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊

 ေစတီေတာ္ၾကီးကို ဖူးေမွ်ာ္ၾကည္ညဳိရင္း ေရွးေခတ္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ႔၏ ဘာသာတရား ေလးနက္မႈ၊ အႏုပညာစြမ္းရည္၊ လက္မႈပညာ တုိးတက္မႈ၊ လုပ္အားစြမ္းရည္မ်ားကို ေလ့လာရမည္ ၿဖစ္သည္၊ စက္မႈမထြန္းကားေသးသည့္ ႏွစ္ေပါင္း (၁၅၀၀)ခန္႔က တည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ ေစတီေတာ္ၾကီး၏ ခမ္းနားထည္၀ါမႈကိုလည္း အံ့ၾသဘနန္း ေတြ႔ရမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ 

မီးေတာင္မ်ားမွၿဖစ္ေသာ ေက်ာက္သားတုိ႔ၿဖင့္တည္ေဆာက္ထားသည့္ ေဗာေရာ ဗုေဒါေစတီေတာ္ၾကီး အေၾကာင္းကို ေလ့လာခြင့္ မွတ္သားခြင့္ရေသာ “အလင္း စက္”စာဖတ္သူမ်ား မိမိတုိ႔လက္ထက္တြင္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ သာသနာေတာ္ကို ေရွးေခတ္ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ႔ထက္ ေအာက္မက်ေစဘဲ ေထာက္ပံ့ အားေပးႏုိင္ၾကပါေစလုိ႔ တုိက္တြန္းရင္း စာတမ္းကို အဆုံးသတ္လိုက္ပါတယ္၊၊

အရွင္ေက၀လ(အလင္းစက္)

{မဟာ၀ိဇၨာ-သီရိလကၤာ}

(၁၉.၁၁.၂၀၁၀)

(မွတ္ခ်က္/ ဗုဒၶသာနိကပထ၀ီ၀င္ (ေတာင္ေပါက္ဆရာေတာ္)၊ မဟာစည္ဆရာေတာ္ အင္ဒုိနီးရွား သာသနာၿပဳမွတ္တမ္းႏွင့္၊ အၿခားအင္တာနက္မွတ္တမ္းမ်ား၊ ေဗာေရာဗုေဒါေစတီေတာ္ၾကီး UNESCO မွတ္တမ္းမ်ားကို ကိုးကား၍ ဤစာတမ္းကို ေရးသားပါသည္၊၊)