သစ္လြင္ဆဲေခါင္းေလာင္းသံ (သို႔) သီရိလကၤာ(သီဟုိဠ္ )ဗုဒၶစာေပအဆင့္ၿမင့္သင္ၾကားမႈ

ႏိူင္ငံတစ္ႏိူင္ငံ၏ ပညာေရး စီးပြားေရး လူမႈေရး ယဥ္ေက်းမႈစသည္တို႔သည္ မိမိတို႔ကိုးကြယ္ရာ သက္ဆိုင္ရာဘာသာအသီးသီးႏွင့္ အျပန္အလွန္မွီခိုကာ ရွင္သန္ၾကစၿမဲ ျဖစ္ပါသည္။ ဘာသာတရားသည္ လူသားတို႔အား ေမ်ာ္လင့္ခ်က္ကိုရွင္သန္ေစၿပီး ကိုယ္က်င့္စာရိတၱကို တန္ဖိုးျမွင့္တင္ေပးသည္။

အလုပ္လုပ္ရာတြင္ ရဲရင့္ျပတ္သားေစၿပီး ဘ၀၏အဓိပၸါယ္ကို ပိုၿပီးေလးနက္ေစပါသည္။ ယခုတင္ျပမည့္ အေၾကာင္းအရာသည္ သီရိလကၤာႏိူင္ငံတြင္ ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းကေန ယေန႔ထိတိုင္ေအာင္ ေခတ္စနစ္ႏွင့္အညီ ဟန္ခ်က္ညီညီ အသက္၀င္ေနဆဲျဖစ္ေသာ ဆန္းေဒးစကူးေခၚ ဘကပညာေရးျဖစ္ပါသည္။

ျမတ္ဗုဒၶသည္ သူ၏တရားေတာ္မ်ားကို ခရာစ္ေတာ္မေပၚမွီ ႏွစ္ေပါင္းေၿခာက္ရာ တြင္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ ေနရာအႏွံ႔တြင္ (၄၅)ႏွစ္တုိင္ ေဟာၾကားခဲ့သည္၊၊ ၿမတ္ဗုဒၶ၏ ေဟာၾကားခ်က္မ်ားကုိ တရားေတာ္မ်ားအၿဖစ္သာမက စာေပမ်ားအၿဖစ္ပါသိမွတ္ရပါမည္။

ၿမတ္ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ပရိနိဗၺာန္ၿပဳၿပီးေနာက္ သံဂၤါယနာေၿခာက္တန္တင္ၿပီး ဗုဒၶ၏ေဟာၾကားခ်က္မ်ားကို ထိမ္းသိမ္းခဲ့ၾကရသည္၊၊ သဂၤါယနာဆုိသည္မွာ ယခုေခတ္ စာေပညီလာခံ ပုံစံမ်ဳိးႏွင့္ ဆင္ဆင္မွ် တူပါသည္။ လုံး၀တူသည္ဟုကား မဆုိႏုိင္ပါ၊၊

ဗုဒၶ၏ ေနနည္းထုိင္နည္းမ်ား (the arts of living) ေၿပာနည္းဆုိနည္းမ်ား (the arts of speaking or talking) စားနည္းေသာက္နည္းမ်ား(the arts of management) စီးပြားေရး(businesses) ဆုိင္ရာေဟာၾကားခ်က္မ်ား၊ လူမႈေရးဆုိင္ရာ(social) ေဟာၾကားခ်က္မ်ား၊ ႏုိင္ငံေရးအယူအဆ(political sciences)ႏွင့္တကြ သံသရာမွလြတ္ေအာင္က်င့္ၾကံနည္း (The practices that overcome Samsara) မ်ားကို ေဟာၾကားထားရာ စာေပကို ပါဠိစာေပ၊ သုိ႔မဟုက္ ပိဋကတ္သုံးပုံဟု ေခၚရေလသည္၊၊ ပိဋကတ္စာေပမ်ားကို ဗုဒၶလြန္ေတာ္မူၿပီးေနာက္ ေၿခာက္ၾကိမ္ သံဂၤါယနာတင္ ညွိႏႈိင္း ေဆြးေႏြး၊ တည္းၿဖတ္၊ သုတ္သင္ကာ ထိမ္းသိမ္းလာသည္မွာ ယေန႔တုိင္ၿဖစ္သည္၊၊

ဗုဒၶစာေပမ်ားသည္ ခရာစ္ေတာ္မေပၚမွီ ႏွစ္ေပါင္းသုံးရာ (B.C.3) ရာစု တတိယ သဂၤါယနာအၿပီးတြင္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသုိ႔ သီရိဓမၼာေသာကမင္း၏ သားေတာ္ သၼီးေတာ္မ်ားၿဖစ္ေသာ အရွင္မဟာမဟိႏၵႏွင့္ ညီမအရင္းေတာ္စပ္သူ သဃၤမိတၱာ ဘိကၡဳနီတုိ႔၏ သယ္ေဆာင္ သာသနာၿပဳမႈၿဖင့္ ေရာက္ရွိခဲ့သည္၊၊

သီရိလကၤာဗုဒၶစာေပႏွင့္ ပညာေရးသည္ အရွင္မဟာမဟိႏၵမေထရ္ႏွင့္ ႏွမေတာ္ သဃၤမိတၱာဘိကၡဳနီတုိ႔ ေဟာေသာတရားမ်ားမွစတင္ပါသည္၊၊ ဆုိလုိသည္မွာ တရားေဟာရာမွ စတင္လာေသာ ပညာေရးၿဖစ္သည္၊၊

မေထရ္ႏွင့္ ႏွမေတာ္တုိ႔သည္ ႏုိင္ငံတ၀ွန္းလုံးသို႔ ေနရာအႏွံ႔တရားပြဲမ်ားၿပဳလုပ္ၿပီး ေဟာၾကားရာက သီရိလကၤာဗုဒၶစာေပ သင္ၾကားေရးပုံစံတစ္မ်ဳိးကို ပုံေဖာ္ခဲ့ၾကပါသည္၊၊

မေထရ္ေမာင္ႏွမတုိ႔၏ ၾကဳိးစားမႈေၾကာင့္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံတြင္ သာသနာ့ေတာ္သို႔ ၀င္ေရာက္ရဟန္းၿပဳသူ၊ ရဟန္းမ,ၿပဳသူမ်ားပါ မ်ားၿပားလာေသာအခါ အရွင္မဟာမဟိႏၵမေထရ္သည္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံ အႏုရာဓပူရၿမဳိ့ေတာ္ၾကီးတြင္ ေက်ာင္းတုိက္ၾကီးတခုကို တည္ေထာင္လုိက္ပါသည္၊ ေက်ာင္းတုိက္ၾကီး၏ အမည္မွာ မဟာ၀ိဟာရေက်ာင္းတုိက္ ၿဖစ္ပါသည္။ သံဃာေတာ္ငါးေထာင္ေၾကာ္မွ်သီတင္းသုံးၿပီး၊ ဗုဒၶစာေပသင္ အံ၊ ပို႔ခ်ေသာ ပညာေရးအဓိက ေနရာၾကီးတခုလည္းၿဖစ္ခဲ့သည္၊၊

အၿခားေက်ာင္းတုိက္ၾကီးမ်ားမွာ ေဇတ၀န၀ိဟာရေက်ာင္းတုိက္ႏွင့္ အဘယဂိရိ၀ိဟာရ ေက်ာင္းတုိက္ၾကီးတုိ႔ၿဖစ္သည္၊၊ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းဟုေခၚဆုိရန္ထက္ (Buddhist Educational Institution) ၾကီးမ်ားဟုေခၚက ပိုမုိသင့္ေလ်ာ္ပါမည္၊၊

မဟာ၀ိဟာရေက်ာင္းတုိက္ၾကီးကို ေဒ၀ါနံပီယတိႆမင္းက အရွင္မဟာမဟိႏၵမေထရ္၏ လမ္းညႊန္မႈၿဖင့္ တည္ေဆာက္လႈဒါန္းခဲ့ပါသည္၊၊ (International Buddhist Educational Centre) ဟု ကဗ်ည္းထုိးထားသည္ကို အင္တာနက္မွတ္တမ္းမ်ားအရ သိရသည္၊၊

ထုိေက်ာင္းတုိက္ၾကီးမ်ားမွ ထြက္ေပၚခဲ့ေသာ ပါဠိပညာတတ္ ေက်ာင္းသားၾကီးမ်ားမွာ အ႒ကထာဆရာမ်ားၿဖစ္ၾကေသာ အရွင္ ဗုဒၶဒတၱ၊ အရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသ၊ အ႒ကထာႏွင့္ ဋီကာမ်ားစြာကိုေရးခဲ့ေသာ အရွင္ဗုဒၶပိယႏွင့္ အၿခားအေက်ာ္ေမာ္ေပါင္းမ်ားစြာကို ထုိေက်ာင္းတုိ္က္ၾကီးမ်ားမွ ေမြးထုတ္ေပးခဲ့ပါသည္၊၊

အရွင္မဟာဗုဒၶေဃာသ မေထရ္ၿမတ္သည္ သီဟုိဠ္ဘာဘာသာၿဖင့္ ေရးသားထားေသာ သီဟဠအ႒ ကထာၾကီးမ်ားကို မဟာ၀ိဟာရေက်ာင္းတုိက္ၾကီး၌ သီတင္းသုံးလွ်က္ မာဂဓီဘာသာ (သုိ႔) ပါဠိဘာသာသုိ႔ ၿပန္ဆုိခဲ့ပါသည္၊၊ ဗုဒၶစာေပတြင္ မ်ားစြာေနရာယူထားေသာ ၀ိသုဒၶိမဂၤက်မ္းၾကီးကိုလည္း မဟာ၀ိဟာရေက်ာင္းတုိက္ၾကီးမွာပင္ ဗုဒၶေဃာသအရွင္ ေရးသားခဲ့ပါသည္၊၊

သီရိလကၤာ chronicle record မ်ားအရ ပထမသဂၤါယနာ ဒုတိယသဂၤါယနာႏွင့္ တတိယသဂၤါယနာတုိ႔တြင့္ ပါဠိေတာ္မ်ားကို ေပထက္အကၡရာတင္မႈမရွိေသးဘဲ တတိယသဂၤါပြဲၾကီးအၿပီးတြင္ ပါဠိေတာ္မ်ားကို ထုိမဟာ၀ိဟာရ ေက်ာင္းတုိက္ၾကီး အတြင္းတြင္ ပါဠိပညာရွင္ ဆရာေတာ္အေက်ာ္အေမာ္မ်ားက ၿမတ္စြာဘုရား ေလးဆယ့္ငါး၀ါတုိင္တုိင္ ေဟာၾကား ပုိ႔ခ်ခဲ့ေသာ ပါဠိေတာ္ စာေပမ်ားကို အစဆုံးႏွင့္ အေစာဆုံး ေပထက္အကၡရာတင္ခဲ့ၾကပါသည္၊၊ (1.century B.C.) Alu-Vihara in Matale အရပ္တြင္ ေပထက္အကၡရာတင္ေသာ စတုတၳသဂၤါယနာႏွင့္ သီးၿခားၿဖစ္ပါသည္)။

ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကို ႏႈတ္ၿဖင့္ေဆာင္ယူလာေသာ ႏႈတ္ေဆာင္အဆင့္မွ စာေပအဆင့္သုိ႔ ၿမွင့္တင္ေပးခဲ့ၿဖစ္သည္၊၊ ၿမတ္စြာဘုရား၏ တပည့္စဥ္ဆက္ ႏႈတ္သက္သက္ၿဖင့္ ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္လာေသာ ပါဠိစာေပမ်ားကို အစဆုံး အကၡရာအသြင္သို႔ေၿပာင္းရာ ေက်ာင္းတုိက္ၾကီး ၿဖစ္သည္၊၊ ပါဠိစာေပသမုိင္းေမာ္ကြန္း တင္ရမည့္ ေက်ာင္းတုိက္ ၾကီးၿဖစ္သည္၊၊

ယေန႔သာသနာေတာ္ကမၻာသုိ႔ ၿပန္႔သည္မွာ ထုိေက်ာင္းတုိက္ၾကီးမ်ား၏ ေက်းဇူးပင္ ၿဖစ္သည္၊၊ ဤသို႔ၿဖင့္ သီရိလကၤာ ဗုဒၶစာေပအဆင့္သည္ (A.D.16)ရာစုတြင္ သမို္င္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ ေရႊေခတ္ၿဖစ္သည္ဟု ဆုိရပါမည္၊၊ ပါဠိက်မ္းေပါင္းမ်ားစြာ အ႒ကထာက်မ္းေပါင္းမ်ားစြာ၊ ဋီကာက်မ္းေပါင္းမ်ားစြာႏွင့္ အႏုဋီကာက်မ္းေပါင္းမ်ားစြာ ေပၚထြက္ခဲ့ပါသည္၊၊

ယေန႔တုိင္ သီရိလကၤာဗုဒၶစာေပကို ကမၻာ့ဗုဒၶဘာသာႏုိင္ငံအားလုံးက အေလးၿပဳေနရဆဲ ၿဖစ္သည္၊၊ ကမၻာ့ဗုဒၶဘာသာ conferences ၾကီးမ်ားတြင္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံ ပါဠိပညာရွင္အမ်ားစုကသာ ဦးေဆာင္ေနသည္ကို သတိၿပဳႏုိင္ပါသည္၊၊

“ၿဖစ္ၿခင္းသည္ ပ်က္ၿခင္းအဆုံးရွိရသည္” ဆုိသည့္အတုိင္း သီရိလကၤာ ဗုဒၶစာေပႏွင့္ ပညာေရးေရႊေခတ္သည္ (A.D.1505)တြင္ ေပၚတူဂီလူမ်ဳိးမ်ား၏ ၀င္ေရာက္ က်ဴးေက်ာ္ တုိက္ခိုက္၊ ၿဖက္ဆီးမႈမ်ားေၾကာင့္ ေန၀င္ခဲ့ရသည္၊၊

ေပၚတူဂီတုိ႔သည္ သီရိလကၤာကို အႏုိင္ရသိမ္းပိုက္ၿပီးေသာအခါ သူတုိ႔၏ဘာသာၿဖစ္ေသာ ခရာစ္ယန္ဘာသာကို ႏုိင္ငံဘာသာၿဖစ္ေစခဲ့ၾကသည္၊၊ ေပၚတူဂီမ်ားအုပ္ခ်ဳပ္ၿပီးေနာက္ (၁၆၃၈)တြင္ဒတ္ခ်္လူမ်ဳိးမ်ားအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္၊ ဒတ္ခ်္မ်ားအုပ္ခ်ဳပ္ၿပီးေသာအခါ (၁၈၇၆ မွ ၁၉၈၄)အထိ ၿဗိတိသွ်တုိ႔က အေၿပာင္းလြဲမ်ားစြာၿဖင့္ က်ဴးေက်ာ္အုပ္ခ်ဳပ္အၿပီး သီရိလကၤာႏုိင္ငံသည္ ခရာစ္ယန္ဘာသာ ၿဖစ္လုနီးနီးအထိၿဖစ္ခဲ့ရသည္၊၊

ၿဗိတိသွ်တုိ႔က်ဴးေက်ာ္မႈၿပီးဆုံးၿပီး လြပ္လပ္ေရးရၿပီးေသာ (1948.A.D)ခုႏွစ္ ေရာက္ လာေသာအခါ သာသနာစိတ္အားၾကီးေသာ သီရိလကၤာ အမ်ဳိးသား/အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔သည္ ဗုဒၶသာသနာႏွင့္ ရုိးရာယဥ္ေက်းမႈမ်ားကို အားသြန္ခြန္စုိက္ၿပန္လည္စုစည္းခဲ့ၾကရသည္၊၊

မ်ဳိးခ်စ္စိတ္အၿပည့္ရွိေသာ အရွင္ဂုဏနႏၵမေထရ္သည္ ႏုိင္ငံအႏွံ႔အၿပားသုိ႔ ၀ံသာႏုရကၡိတ တရားမ်ား ၿပန္လည္ရွင္သန္လာေအာင္ ေဟာေၿပာပြဲမ်ား၊ စကားရည္လုပြဲမ်ားကို ဦးေဆာင္က်ဥ္းပ ေပးေသာအားၿဖင့္ သီရိလကၤာယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ သာသနာေတာ္ကို အသက္သြင္းခဲ့ပါသည္၊၊

ထုိမေထရ္ၿမတ္၏သာသနာၿပဳလုပ္ငန္းကို အေမရိကန္လူမ်ဳိး (Free Thinker ,Steel Henry Olcott) ဆုိသူက ကိုယ္အား၊ ညာဏ္အားအကုန္သုံးၿပီး ကူညီခဲ့သည္၊၊ ကာနယ္သည္ (ပနဒူရ) စကားေရလုပြဲအေၾကာင္းစာအုပ္ကုိ ဖတ္မိရာက ဗုဒၶဘာသာကုိ စိတ္၀င္စားခဲ့သူၿဖစ္သည္၊၊

ၿမန္မာၿပည္ ေက်ာက္ကြင္း အေရးေတာ္ပုံစာအုပ္ကဲ့သုိ႔ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ခရစ္ယန္တုိ႔ စကားရည္လုေသာ စာအုပ္ၿဖစ္သည္၊၊ ကာနယ္ ေအာလ္ေကာ့သည္ (1880 A.D)တြင္ သီရိလကၤာႏုိ္င္ငံ ေဂါနယ္ (Galle town) ၀ိဇယနႏၵေက်ာင္းတုိ္က္တြင္ ဗုဒၶဘာသာအၿဖစ္ခံယူခဲ့ပါသည္၊၊

ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ လက္ရွိအသုံးၿပဳေနေသာ သာသနာ့အလံကိုလည္း အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး ဤပုဂၢဳိလ္ၾကီးမွပင္ (၁၈၈၅)ခုတြင္ တီထြင္ခဲ့ပါသည္၊၊ ကာနယ္ေအာ္လေကာ့၏ သာသနာၿပဳမႈၿဖင့္ ကြယ္ေပ်ာက္လုနီးပါးၿဖစ္ေနေသာ သီဟုိဠ္သာသနာေတာ္သည္ ေရာင္ခ်ည္တဖန္သန္း လာပါ ေတာ့သည္၊၊

ကာနယ္ေအာလ္ေကာ့အား သီရိလကၤာ၏ သူေတာ္စင္တဦးၿဖစ္ေသာ အနာဂါရိက ဓမၼပါလဆုိသူက သာသနာၿပဳလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ေငြေၾကးအေထာက္ပံံံ႔မႈကအစ လုိေလေသးမရွိ ကူညီသာသနာၿပဳခဲ့ပါသည္၊၊ သိန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ သီရိလကၤာတုိ႔သည္ ေအာလ္ေကာ့၏ ဦးေဆာင္သာသနာၿပဳမႈတြင္ ပါ၀င္လာၾကပါသည္၊၊ သီဟုိဠ္ေၿမတြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ အေၿခၿပန္ခ်ခဲ့ၿပီၿဖစ္သည္၊၊

ကာနယ္ေအာလ္ေကာ့၏ ထင္ရွားေသာ လႈပ္ရွားမႈတခုမွာ (Parama Vijnanatha Buddhist Society) ကိုေခါင္းေဆာင္ၿပီး ဖြဲ႔စည္းလုိက္ၿခင္းၿဖစ္သည္၊၊ ထုိအဖြဲ႔စည္းၾကီးေအာင္ၿမင္လာမႈသည္ သီရိလကၤာသာသနာေတာ္ ၿပန္လည္ထြန္းပလာၿခင္း၏ ေရွ႕ေၿပးၿဖစ္ပါသည္၊၊

အဖြဲ႔ၾကီးတည္ရွိခဲ့ေသာေနရာမွာ (54, Maliban Street, Colombo) ၿဖစ္ၿပီး ေအဒီ (၁၈၈၀)ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္ခဲ့သည္၊၊ ဤအခ်ိန္တြင္ သီရိလကၤာဗုဒၶစာေပႏွင့္ သာသနာေတာ္သည္ လုံး၀မူမွန္အေၿခေနထိ ၿပန္လည္ေရာက္ခဲ့ၿပီၿဖစ္သည္၊၊

သီရိလကၤာဗုဒၶစာေပကို လူၾကီးမ်ား၏လက္ထဲတြင္မက ကေလးလူငယ္မ်ား၏ လက္ေသးေသးေလးမ်ားထဲအထိ ထည့္ေပးလုိေသာစိတ္မ်ား ေအာလ္ေကာ့၏ စိတ္ထဲတြင္ၿဖစ္ေပၚလာသည္၊၊

သူ၏ဒုိင္ယာယီစာအုပ္ အတြဲ(၃) စာမ်က္ႏွာ(၁၄၃)တြင္ ဤသုိ႔ေရးထားသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။ “I had an important idea that all Buddhist children should spend at least several hours at their temples in order to learn Buddhism”. (Olcott Diary — Vol. III — Sinhalese Translation, p. 143). (ဗုဒၶဘာသာ၀င္ကေလးေလးေတြဟာ ဗုဒၶစာေပကို အခ်ိန္မ်ားမ်ားသင္ယူၿပီး ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ားထဲမွာ သူတို႔ဘ၀ရဲ့ အခ်ိန္အစိတ္ပုိင္းတခ်ဳိ့တ၀က္ကို ကုန္ေစၿပီးယဥ္ေက်းေစရမူ ေကာင္း၏)။

အေတြးအေခၚတခုကို အေတြးအေခၚအဆင့္တြင္မထားဘဲ လက္ေတြ႔အေကာင္ထည္ေဖာ္တတ္ေသာ လူမ်ဳိးၾကီးမ်ား၏ အေလ့အက်င့္အတုိင္း ေအာလ္ေကာ့သည္(1895A.D)တြင္ကေလး ဗုဒၶစာေပ သင္ေက်ာင္းအၿဖစ္ ဓမၼေက်ာင္း (Dharma School) ကို ေဂါေဒသအနီး ၀ိဇယာနႏၵေက်ာင္းတုိက္တြင္ စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါသည္၊၊ သီဟဠဘသာသာၿဖင့္ (Dha ham pasala)ဟုေခၚပါသည္၊ အဂၤလိပ္လုိ (Sunday school) ဟုေခၚပါသည္၊၊

ခက္ခဲေသာ ဗုဒၶစာေပမ်ားကို ကေလးငယ္မ်ားလက္ထဲသုိ႔ ပုံစံမ်ဳိးစုံၿဖင့္ထည့္ေပးခဲ့သည့္ လုပ္ရပ္ပင္ၿဖစ္သည္၊၊ (၁၈၉၅)တြင္ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းထဲတြင္ ေအာလ္ေကာ့ တည္ေထာင္ေသာ ကေလးဓမၼေက်ာင္းသည္ အလြန္ေအာင္ၿမင္လာၿပီး သီရိလကၤာ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းတုိ္င္းတြင္ ကေလးသင္ဓမၼေက်ာင္းမ်ား ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၾကသည္အထိၿဖစ္ပါသည္၊၊

ဗုဒၶတရားေတာ္ႏွင့္ စာေပကို အသက္အရြယ္ၾကီးရင့္၍ မွတ္ဥာဏ္ထက္ျမတ္သည့္ အရြယ္ကိုလြန္ကာမွ လုိက္စားဖုိ႔ၿပင္ဆင္ေသာ ဗုဒၶဘာသာအမည္ခံ အခ်ိဳ႕ေသာသူမ်ား၏စိတ္ဓာတ္ႏွင့္ နည္းနည္းကြာၿခား ေနသည္ကို သတိထားမိသည္၊၊ ကံမြဲညာဏ္မြဲသည့္ အသက္အရြယ္အုိကာမွ တရားလုိက္စားသူမ်ား သတိၿပဳဖြယ္ပင္ ၿဖစ္သည္၊၊

ေအာလ္ေကာ့စတင္ေသာ ဗုဒၶစာေပသင္ယူမႈသည္ ႏုိင္ငံတ၀ွန္းလုံးအႏွံ႔ တိုးတက္လာေသာအခါ သီရိလကၤာသမၼတ (Bhandaranayaka)မွ သူသမၼတ ၿဖစ္လာေသာ(၁၉၅၆)တြင္ အစုိးရေက်ာင္းမ်ားတြင္လည္း ဗုဒၶစာေပကို (compulsory subject) မသင္မေနရ ဘာသာတစ္ခု အၿဖစ္ ေၾကၿငာခဲ့သည္၊၊

ထုိႏွစ္မွာပင္(Sunday school)မ်ားကို သာသနာေရး၀န္ၾကီးဌာနက ဖြင့္လွစ္ေသာ အစုိးရေက်ာင္းမ်ားအၿဖစ္ တရား၀င္(legally) ခြင့္ၿပဳအသိမွတ္ၿပဳခဲ့ပါသည္၊၊ အတန္းအလိုက္ ၿပဌာန္းစာအုပ္မ်ားကိုလဲ သာသနာေရး၀န္ၾကီးဌာနမွ တာ၀န္ယူၿပီး အခမဲ့စႏွစ္ၿဖင့္ ေက်ာင္းတုိင္းကို ေ၀ငွခဲ့သည္မွာ ယေန႔တုိင္ၿဖစ္သည္၊၊ အတန္းအလုိက္ စာေမးပြဲမ်ားကိုလည္း အစိုးရမွပင္တာ၀န္ယူၿပီး က်ဥ္းပခဲ့ပါသည္၊၊

သီရိလကၤာဗုဒၶစာေပသင္ၾကားမႈကို ပုံစံေဖာ္ ေခါင္းေဆာင္မႈၿပဳေပးခဲ့ေသာ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိးကာနယ္ ေအာလ္ေကာ့အား ေက်းဇူးတင္ အမွတ္ရ ဂုဏ္ၿပဳေသာအားၿဖင့္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံ ကိုလမ္ဘုိၿမဳိ႔ေတာ္ (၇)တြင္ ကာနယ္ေအာလ္ေကာ့ရုပ္တုၾကီး စုိက္ထူခဲ့ထားသည္ကိုခန္႔ၿငားစြာ ယေန႔တုိင္ ေတြ႔ၿမင္ ႏုိင္ပါသည္၊၊

ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ားတြင္ တည္ရွိေသာ ဓမၼေက်ာင္းမ်ားသုိ႔ သီဟုိဠ္ကေလးငယ္တုိင္း မတက္မေနရအမိန္႔ကို အစိုးရမွအမိန္႔ထုတ္ခဲ့သည္၊၊ ႏွစ္စဥ္ ၾသဂုတ္လ (3) ရက္ေန႔ကို (the day of Dharma schools) အၿဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ပါသည္၊၊ ေက်ာင္းသားပြဲေတာ္မ်ား က်ဥ္းေပးၿခင္းၿဖင့္ ကေလးငယ္မ်ား၏ ဗုဒၶစာေပစိတ္ဓာတ္ကို တနည္းအားၿဖင့္ ဆြဲယူခဲ့ပါသည္၊၊

ဓမၼေက်ာင္းမ်ားကို ကေလးငယ္မ်ားသည္ အခမဲ့စႏွစ္ၿဖင့္ တက္ေရာက္ၾကရသည္၊၊ စာအုပ္စာတမ္းမွစ ႏုိင္ငံေတာ္အစုိးရမွ ေထာက္ပံ့ေပးပါသည္၊၊ ဓမၼေက်ာင္းမ်ားတြင္ သင္ၾကားခြင့္ရရန္ ဆရာ ဆရာမမ်ားအေနၿဖင့္ အစိုးရအစိီအစဥ္ၿဖင့္ ေခတ္ပညာတတ္ဘုန္းေတာ္ၾကီးမ်ားထံတြင္ (Dharma School Diploma) ဘြဲ႕သင္တန္းကို တက္ေရာက္ၾကရပါသည္၊၊ ဓမၼေက်ာင္းတြင္ ဆရာ/ဆရာမမ်ား တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ၾကသည္မွာ ဗုဒၶစာေပကုသိုလ္ၿဖစ္ သင္ေပးရၿခင္းမွ်သာၿဖစ္သည္။ လခ တစုံတရာ ရရွိၿခင္းမရွိပါ၊၊

ဓမၼေက်ာင္းႏွစ္မ်ဳိးရွိသည္-
(1) သီဟုိဠ္ဘာသာၿဖင့္သင္ေသာ ဓမၼေက်ာင္း (Sinhalese Medium Dharma School)
(2) အဂၤလိပ္လုိသင္ေသာ ဓမၼေက်ာင္း (English Medium Dharma School) တို႔ၿဖစ္သည္၊၊

ဓမၼေက်ာင္းတြင္သင္ေပးေသာ ဘာသာရပ္မ်ားမွာ -
(1) ပါဠိစာေပ =Pali language
(2) ဗုဒၶဘာသာ သမုိင္း =History of Buddhism
(3) ဗုဒၶ၀င္ =Biography of the Buddha
(4) ထင္ရွားေသာ ဗုဒၶရွင္ေတာ္၏ သာ၀ကၾကီးမ်ားအေၾကာင္း= Biographies of very famous Buddhist monks, nuns and lay people
(5)ဗုဒၶဘာသာ၏ အေၿခခံတရားေတာ္မ်ား =Fundamental doctrines of Buddhism
(6) ဗုဒၶစာေပအသံထြက္ရြက္ဆုိနည္း =Recitation of Pali passages and stanzas
(7) ဗုဒၶအဘိဓမၼာ =Abhidhamma (Buddhist Philosophy)
(8) ဗုဒၶကမၼဌာန္းဘာ၀နာအားထုတ္နည္း = (Buddhist meditation) တုိ႔ၿဖစ္ပါသည္၊၊

Dharma School တြင္ အတန္း first standard မွ ten standard အထိ (10) တန္းရွိပါသည္၊၊ Tenth standard final ၿပီးလွ်င္ အစုိးရေက်ာင္း 0,level ႏွင့္ ညီမွ်သည္ဟု အစုိးရမွသတ္မွတ္ေပးထားၿပီး အစုိးရေက်ာင္း A, level တန္းသို႔တက္လုိက ေၿပာင္းၿပီး တက္ခြင့္ရပါသည္၊၊

Final tenth standard တြင္ Avasana ဟူေသာအမည္ၿဖင့္ Level ႏွစ္မ်ဳိးရွိကာ ေအာင္ၿမင္ၿပီးဆုံးပါက Dhahampasala Dharmacariya degree ဟူေသာဘြဲ႔ကို ႏုိင္ငံေတာ္မွပင္ ခ်ီးၿမွင့္ပါသည္၊၊

Dharma School မွ Ten standard ၿပီးေသာ ေက်ာင္းသားသည္ အစိုးရအထက္တန္းၿဖစ္ေသာ A, Level ကိုေျပာင္းကာ အစိုးရအထက္တန္းတြင္ ဆက္လက္၍တက္လိုက တက္ခြင့္ရပါသည္၊၊

အစိုးရေက်ာင္းမတက္ဘဲ Dharma School တြင္ဆက္တက္လုိကလည္း Parachina ဟူေသာ ဓမၼေက်ာင္း တကၠသုိ္လ္တန္းကို တက္ခြင့္ရပါသည္၊၊

Dhahampasala Parachina university level တြင္ သုံးႏွစ္သတ္မွတ္ထားၿပီး အတန္းသုံးမ်ဳိးတက္ရမည္ၿဖစ္ပါသည္၊၊
(1) Pararamba First year
(2) Madhyama Second year
(3) Pandhita Third year တုိ႔ၿဖစ္ပါသည္၊၊
ဓမၼတကၠသိုလ္တန္းတြင္ ဘာသာရပ္(3)မ်ဳိးကို အဓိကအေနၿဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ား သင္ယူၾကရပါသည္၊၊

(1) Pali language and literature
(2) Sanskrit language and literature
(3) Sinhala language and literature တုိ႔ၿဖစ္ပါသည္၊၊
ယင္းအတန္းမ်ားကို အဂၤလိပ္စာကို ၾကားခံဘာသာ(medium-language) အေနျဖင့္ယူေသာ ေက်ာင္းသားအေနၿဖင့္ ဘာသာသုံးမ်ဳိးလုံးကို အဂၤလိပ္လိုသင္ယူၾကရမည္ ၿဖစ္ပါသည္။

ဓမၼတကၠသုိလ္အၿဖစ္သင္ၾကားေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားမွာ သီရိလကၤာသာမန္ ဘုန္းေတာ္ၾကီး ေက်ာင္းမ်ားတြင္ မဟုက္ေတာ့ဘဲ အဆင့္ၿမင့္ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း (Temple) ၾကီးမ်ားတြင္ စႏွစ္တက်တက္ေရာက္ၿပီး ပညာေရႏုိ႔ေသာက္စုိ႔ၾကရမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊

Dharma University level သုံးမ်ဳိးလုံးကို ေအာင္ၿမင္ၿပီးစီးေသာ ဓမၼတကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားမ်ားကို အစိုးရမွ (Tipitakacariya degree) ဘြဲ႔ကို ထုိက္ထုိက္တန္္တန္အပ္ႏွင္းေပးပါသည္၊၊ ဓမၼေက်ာင္းသုိ႔ စတင္တက္ႏုိင္ေသာ ေက်ာင္းသား၏အရြယ္မွာ ငါးႏွစ္ၿဖစ္သည္၊၊ သီရိလကၤာတြင္ ထူးၿခားခ်က္တစ္ခုမွာ မိမိရေသာဘြဲ႔ႏွင့္ သင့္ေတာ္ေသာ အလုပ္တခုကို ဆုိင္ရာဌာနတြင္ ေက်ာင္းသားမွ ေတာင္းဆုိခြင့္ရွိၿခင္းၿဖစ္သည္၊၊

ဓမၼေက်ာင္းတက္ခ်ိန္မွာ - တနဂၤေႏြေန႔တုိင္း နံနက္ (၆)နာရီမွစၿပီး ေန႔ (၁၂)တြင္ ၿပီးပါသည္၊၊ တစ္ပတ္မွတစ္ရက္တသည္းသာ တက္ရန္ၿဖစ္သည္၊၊ ဓမၼေက်ာင္းသား/ေက်ာင္းသူေလးမ်ား ေက်ာင္းသို႔လာေသာအခါ ဘုရားပန္းမ်ား၊ အေမႊးတုိင္မ်ား၊ ဆီမီးပူေဇာ္သည့္ ဆီမ်ား ယူေဆာင္လာၾကရပါသည္၊၊

ဆီမီးတုိင္သည္ အမုိက္အေမွာင္ ေမာဟကို ဓမၼၿဖင့္ပယ္ေၿဖာက္သည့္ သေကၤတၿဖစ္ပါသည္။ ဘုရားရွင္ကို ပန္းၿဖင့္ပူေဇာ္ၿခင္းမွာ ရုိေသကိုင္းရႈိင္းတတ္သည့္ လူမ်ဳိး၏သဘာ၀ကိုၿပပါသည္။ တဖန္ပန္းကေလးမ်ား လန္းဆန္းလွပရာကေန တၿဖည္းၿဖည္းႏြမ္း ေၿခာက္သြားေသာအားၿဖင့္ အနိစၥသေဘာကိုလည္း ၿပသည္ဟုဆုိပါသည္။

ဓမၼေက်ာင္းတြင္ေန႔စဥ္ၿပဳရသည့္ ၀တ္တရားမ်ားမွာ -
(1) ေက်ာင္းသုိ႔လာေသာအခါ ပန္းစသည္မ်ားယူလာရန္၊
(2) ဘုရားရွင္အားပန္းစၿဖင့္ညီညီညာညာပူေဇာ္ၾကရန္၊
(3) ငါးပါးသီလ ဆရာေတာ္ထံမွေဆာက္တည္ရန္၊
(4) ဓမၼေက်ာင္းေတးသံသာေလးမ်ားႏွင့္ သင့္ေလ်ာ္သည့္ ပါဠိဂါထာေလးမ်ား ညီညာသံၿပဳိင္သီဆုိရန္၊
(5) မိနစ္အနည္းငယ္မွ်တရားမွတ္ရန္၊
(6) အတန္းအလိုက္သခၤန္းစာမ်ားသင္ၾကားၾကရန္၊

ကေလးမ်ားအေနၿဖင့္ ႏွစ္စဥ္ဓမၼေက်ာင္းစာေမးပြဲမ်ားကို္ ေၿဖဆုိၾကရပါသည္၊၊ စာေမးပြဲကို အစုိးရမွ က်ဥ္းပေပးၿခင္းၿဖစ္သည္၊၊ ဓမၼေက်ာင္းမွ (final level) သည္ အစုိးရေက်ာင္းမွ (final level Grade-12)ႏွင့္ညီမွ်ပါသည္ဟု သတ္မွတ္ထားပါသည္၊၊ ဓမၼေက်ာင္းမွဆရာ/ဆရာမ်ားကို အစိုးရ တကၠသုိလ္တခုမွ မြန္းမံသင္တန္းမ်ားႏွင့္ ဒီပလုိမာတန္းမ်ားကို ႏွစ္စဥ္သင္ၾကားေပးေလ့ ရွိ ပါသည္၊၊

ဓမၼေက်ာင္းမွ ဆရာ ဆရာမမ်ား၊ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူမ်ားသည္ တူညီ၀တ္စုံ (School Uniforms) မ်ားကို၀တ္ဆင္ၾကရပါသည္၊၊ ဓမၼေက်ာင္း၀တ္စုံမွာ အၿဖဴေရာင္၀မ္းဆက္ေလးမ်ား ၿဖစ္ပါသည္၊၊ အၿဖဴေရာင္ေက်ာင္းသား ၀တ္စုံေလးမ်ားကလည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကိုထိမ္းသိမ္းႏုိင္မႈ၊ တည္ၾကည္မႈႏွင့္ သန္႔စဥ္မႈကို ကိုယ္စားၿပဳသည္ဟုဆုိပါသည္၊၊

စာသင္ၾကားေသာအခါ စာသက္သက္သင္ၾကားမႈမ်ဳိးမဟုက္ဘဲ လက္ေတြ႔ သင္နည္းစႏွစ္မ်ားကိုပါ အသုံးၿပဳသည္ကိုေတြ႔ၿမင္ရပါသည္၊၊ အတန္းအလိုက္ေက်ာင္းသားမ်ားကို အုပ္စုဖြဲ႔ေစ၍ စကားေရလုပြဲ (Debate)မ်ားကို ေဆြးေႏြးပဲြပံုစံ (meeting system)ႏွင့္ ေဟာေၿပာပြဲမ်ား (Presentation and Talk Show) မ်ားကိုလည္း အရြယ္ႏွင့္မလိုက္ ၿပဳလုပ္တတ္ေအာင္သင္ၾကားေပးပါသည္၊၊

ဗုဒၶ၀င္ဇာတ္လမ္းမ်ားကို သင္ၾကားေသာအခါ ေက်ာင္းသားေလးမ်ားကို ေနရာအလုိက္ လက္ေတြ႔ သရုပ္ေဆာင္ေစသည္ကိုလည္း စာေရးသူကိုယ္တုိင္ ေတြ႔ၿမင္ခဲ့ရပါသည္၊၊ ႏွစ္စဥ္ဧၿပီလတစ္လလုံးကို ေက်ာင္းပိတ္ရက္ (Dha ham pasala holidays) အၿဖစ္သက္မွတ္ပါသည္၊၊

ဇာတကပါဠိေတာ္လာ ဇာတ္လမ္းမ်ားကို သင္ေသာအခါတြင္လည္းအလားတူ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ဇာတ္ေကာင္အၿဖစ္ သရုပ္ေဆာင္ေစသည္ကို တအံ့တၾသပင္ ၾကည့္ရႈခဲ့ရပါသည္၊၊ ဗုဒၶစာေပ(ေခၚ) ပါဠိစာေပကို ကမၻာ့အဆင့္မွီ အဆင့္ၿမင့္ၿမင့္ သင္ၾကားေပးလုိေသာ ၿမန္မာရဟန္းေတာ္ ညီေတာ္ ေနာင္ေတာ္မ်ားအတြက္ ရည္ရြယ္၍ ဤေဆာင္းပါးကို ေရးပါသည္၊၊

အရွင္ေရးေသာ ဤေဆာင္းပါးပါ အခ်က္အလက္ (information) မ်ားကို အသုံးၿပဳၿပီး အမိၿမန္မာၿပည္တြင္လည္း သီရိလကၤာႏုိင္ငံကဲ့သုိ႔(Sunday School) မ်ားတည္ေထာင္ကာ ပါဠိစာေပ(သုိ႔)ဗုဒၶစာေပကို ကေလးငယ္မ်ား (new generations) ၏ရင္ထဲ ႏွလုံးသားထဲသို႔အေရာက္ ပို႔ေပးႏုိင္မည္ဆိုပါက ၿမန္မာသာသနာ ၿမန္မာဗုဒၶစာေပသည္လည္း ဆယ္စုႏွစ္တခုအတြင္း ကမၻာေက်ာ္လာမွာ အမွန္ၿဖစ္ပါေတာ့သည္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ အက်ိဳးရွိမည္ဆိုက ပိုၿပီးအဓိပၸါယ္ေလးနက္ပါလိမ့္မည္။

သာသနာျပဳဟုဆိုရာ၀ယ္ ဆရာဒကာ ညီညြတ္ရမည့္အရာျဖစ္သည္ကို အားလံုးသေပါက္ၾကၿပီး ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ တစ္ဦး၏အက်ိဳးကို အျခားတစ္ဦးက အျပန္အလွန္သယ္ပိုးရမည့္ သေဘာျဖစ္ပါသည္။ ပစၥည္းေလးပါး ေထာက္ပံ့လွဴဒါန္းေနၾကေသာ ဒကာဒကာမမ်ားကို သံသရာအက်ိဳးသာမက လက္ငင္းမ်က္ေမွာက္အက်ိဳးကိုလည္း ျဖစ္ထြန္ေစရန္အားထုတ္သင့္သည္။

 ယင္းမွာ လမ္သစ္ထြင္ျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ပဲ ရွိၿပီးသားလမ္းေဟာင္းကို ဆက္ေလွ်ာက္ျခင္းမ်ိဳးသာျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ေဆြးျမည့္ေနေသာ လမ္းေၾကာင္းကိုပယ္ကာ သစ္လြင္ေသာလမ္းေၾကာင္းျဖင့္ အႏွစ္သာရမပ်က္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္လိုသူအရွင္တို႔အတြက္ အုတ္တစ္ခ်ပ္ သဲတစ္ပြင့္ပင္ အေထာက္ကူရပါေစေတာ့ဟု တင္ၿပလုိက္ရပါသည္၊၊

အရွင္ေက၀လ(ျမင္းမူ)
{မဟာ၀ိဇၨာ-သီရိလကၤာ}
ေကလနိယ တကၠသိုလ္၊
ကိုလမ္ဘိုၿမဳိ႔၊ သီရိလကၤာႏုိင္ငံ။
(21.3.2010)