The Essence: 2009

Friday, July 3, 2009

မယ္ေတာ္မာယာ

ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ေသတေကတုနတ္သားဟာ လူ႔ၿပည္ကုိဘုရားၿဖစ္ရန္ ဆင္းမည္ၿပဳေသာအခါမွာ ၾကည့္္ၿခင္းၾကီး(5)မ်ဳိးကုိ ၾကည့္တယ္လုိ႔ ပါဠိစာေပမွာေတြ႔ရပါတယ္၊၊
အဲဒီငါးမ်ဳိးထဲမွာ မာတု အာယုပရိေစၦဒ ဆုိတာပါ ပါတယ္၊၊မယ္ေတာ္ရဲ႕ သက္တမ္းကို ၾကည့္တာပါတဲ့၊၊
ဘုရားမယ္ေတာ္တုိ႔မည္သည္ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ကုိ ဖြားသန္႔စဥ္အၿပီး(7)ရက္ ၾကာတဲ့အခါမွာ ဘ၀ဇာတ္သိမ္းေပးရပါသတဲ့၊၊
စာေရးသူေတြးမိတာက” ဘုရားမယ္ေတာ္တဦးအၿဖစ္လူေလာကမွာ အသက္ရာတမ္းတုိင္ေနသင့္တယ္ထင္တယ္ေလ”၊၊လူေတြအားလုံးကလည္း ဘုရားမယ္ေတာ္ဆုိၿပီး ခ်စ္ၾက ခင္ၾက ရုိေသေလးစားၾကမွာ မလြဲပါဘူး၊၊ဒါေၾကာင့္ စာေရးသူက သက္တမ္းေစ့ ေနေစခ်င္တာပါ၊၊အခုေတာ့ သားေတာ္ေလးကုိမွ ခ်စ္လုိ႔ မ၀ေသးခင္ ကံေတာ္ကုန္ရတယ္ဆုိေတာ့ ေက်ကြဲစရာေပါ့၊၊ဒါေတြက ဆရာေတာ္ၾကီး တပါးေရးတဲ့ ကဗ်ာကုိမေတြ႕ခင္က ေတြးမိတာပါ၊၊အခုေတာ့ ကဗ်ာေလးကုိ ဖတ္ၿပီး သေဘာေပါက္သြားပါၿပီ ဘာေၾကာင့္ ဘုရားမယ္ေတာ္ အသက္မရွည္ရတယ္ဆုိတာေပါ့၊၊ကဗ်ာေလးက ေတာင္တြင္းဆရာေတာ္ၾကီး အရွင္ဥကၠဌေရးတာပါ စာဖတ္သူေလ့လာရေအာင္ တင္ၿပေပးလုိက္ပါတယ္၊၊

အုိ-မိဖုရား, ဤသားေၾကာင့္ပင္၊
သင့္ကုိလူသား, နတ္မ်ားခ်စ္ခင္၊
သင့္လုိလူမ်ဳိး, လူတရုိးတြင္၊
ေနာက္-ေနထြက္, ခဲခက္ရာဇ၀င္၊၊

ဤသည့္သားၿမတ္, လြယ္အပ္သားအိမ္၊
ၿမင့္ၿမတ္ေခါင္ၾကဴး, အထူးေမြ႔သိမ္၊
သေႏၶေနာက္ထပ္, ကပ္ဖုိ႔ေကာတိမ္၊
စြန္႔ခြာေရး, မေႏွးဤလူ႕အိမ္၊၊

အလြန္ထူးၿမတ္, မိ-နတ္မာယာ၊
ဆင္းရဲဒုကၡံ, မတန္မရာ၊
လူ႔ဘ၀လည္း, ဒုကၡခ်ည္းသာ၊
ဒုကၡ၀ဋ္, လြတ္ဖုိ႔ဓမၼတာ၊၊

ထုိ႔ေၾကာင့္ဤသား, ေမြးဖြားၿပီးခါ၊
(၇)ရက္ေစ့, ညီးေငြ႔လူ႔ရြာ၊
ဒုကၡကင္းကင္း, ဆင္းရဲရွင္းရာ၊
လူ႔ဇစ္ၿမစ္, စြန္႕ပစ္မယ္မာယာ၊၊

လူ႔ဘ၀နန္း, စိတ္ႏြမ္းကုိယ္အီ၊၊
ထြက္ၿမန္းတက္လွမ္း, ထက္နန္းတုႆီ၊
နတ္ၿဗဟၼာေပါင္း, ခေညာင္းစုံညီ၊
မာယာနတ္, ဦးညြတ္လက္အုပ္ခ်ီ၊၊

အျပည့္အစံုသို႔....

Sunday, June 7, 2009

ဓမၼစကူး (မေကတုမာလာ)

သာသနာ့သမုိင္းမွာအလြန္ထင္ရွားခဲ
့တဲ့ သီဟုိဠ္ေခတ္စံေတာ္၀င္ အရိယာရဟႏာၱပုဂၢိဳလ္အမ်ားအျပား သီတင္း သံုးေနထို္င္ခဲ့ရာ အိႏၵိယႏုိင္ငံေတာင္ဘက္ အိႏၵိယပင္လယ္အတြင္းမွာ တည္ရွိတဲ့ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသုိ႔ ၂၀၀၇ ခု ႏွစ္ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးရက္တရက္မွာ ေရာက္ရွိလာခဲ့ပါတယ္။

ယခင္က သီဟုိဠ္ကြၽန္းလု႔ိေခၚဆုိၾကၿပီး ပါဠိစာေပေတြ ထဲမွာေတာ့ သီဟဠ၊ တမၺပဏၰိ၊ လကၤာဒီပ ဆုိၿပီး ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကတဲ့ ဒီႏုိင္ငံကုိေရာက္ေတာ့ မထင္မွတ္တဲ့ အေတြ႔ အၾကံဳေလးတခ်ဳိ႕က ကုိုယ့္အတြက္ မွတ္တမ္းေလးေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ေသခ်ာတာတစ္ခုက အဲဒါဟာ ဘုရားဖူး မွတ္တမ္း မဟုတ္သလုိ၊ ခရီးသြားလမ္းၫႊန္ မွတ္တမ္းတေစာင္လည္း မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး။ ေျပာႏုိင္တာကေတာ့ ကုိယ့္အေတြ႔အၾကံဳေလးတခ်ဳိ႕နဲ႔ ခံစားခ်က္ေလးေတြထည့္ထားတဲ့ မွတ္တမ္းေလးတခုပါပဲ။

ဒီႏုိင္ငံကုိေရာက္ေတာ့ ကုိယ့္အတြက္ ပထမဦးဆံုး စိတ္၀င္စားစရာ အလြန္ေကာင္းခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာက ပန္းကေလးေတြနဲ႔တူတဲ့ ကေလးေလးေတြနဲ႔ ပတ္သက္ေနခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ကုိယ္ေနတဲ့ေက်ာင္းက တရားရိပ္သာ(Meditation Centre)တခုပါ။

ဒါေၾကာင့္လည္း တရားလာအားထုတ္တဲ့ ေယာဂီေတြကုိသာ အ ထူးသျဖင့္ ေတြ႔ရေလ့ရွိပါတယ္။ ကုိယ္ေရာက္ၿပီး ရက္ပုိင္းအတြင္းမွာပဲ ဆြမ္းစားေက်ာင္းအျပင္ဘက္က ခံုတန္း ေတြေပၚမွာ အျဖဴေရာင္တူညီ၀တ္စံုေတြ ၀တ္ထားတဲ့ ကေလးေလးေတြကုိ မိခင္ျဖစ္သူေတြနဲ႔အတူ စၿပီးေတြ႔ခဲ့ ရတယ္။
သူတို႔ေလးေတြကလည္း ဒီႏုိင္ငံသားမဟုတ္တဲ့ကုိယ့္ကုိ စူးစမ္္းေနတဲ့မ်က္၀န္းနဲ႔ အျမဲတမ္းလုိက္ၾကည့္ ေလ့ရွိၾကတယ္။

ဒါေတြက ကုိယ့္အတြက္ သိပ္မဆန္းေတာ့ေပမယ့္ ေတြ႔လုိက္တုိင္းလည္း ဒီလုိအခ်ိန္ ဒီအျဖဴ ေရာင္၀တ္စံုေလးေတြနဲ႔ ကေလးေလးေတြကို ဒီလုိေနရာမ်ဳိးမွာ ေတြ႔ေတြ႔ေနရတာကေတာ့ နည္းနည္းဆန္းေန သလုိပါပဲ။ ဒီကေလးေတြ ဒီေက်ာင္းကုိ ဘာလာလုပ္တာလဲေပါ့လုိ႔ ကုိယ့္ဘာသာကုိယ္ေတြးေနမိတယ္။

ၿပီးေတာ့ သူတုိ႔က ေန႔တုိင္းလာတာလည္း မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔ကုိ ေတြ႔လုိက္ရင္လည္း ကုိယ္ဆြမ္းစား ေက်ာင္းက ျပန္လာတဲ့အခ်ိန္ ၇း၃၀ ေလာက္မွာ အဲဒါက ပံုမွန္အခ်ိန္ပဲ။ ဒီလုိနဲ႔ … တရက္မွာေတာ့ အျပံဳးခ်ဳိခ်ဳိ ေလးနဲ႔ မိခင္ျဖစ္သူအမ်ိဳးသမီးက ကုိယ့္ကုိလာၿပီးမိတ္ဆက္ပါတယ္။ သူနဲ႔ကပ္လ်က္မွာေတာ့ ကုိယ့္ကုိစူးစမ္းေန တဲ့ မ်က္၀န္းေတြနဲ႔ ျပံဳးျပေလ့ရွိတဲ့ ကေလးေလးႏွစ္ေယာက္ကုိလည္း ေတြ႔လုိက္ရပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ မိခင္ ျဖစ္သူက သူ႔သားနဲ႔ သမီးအေၾကာင္းကုိ ေျပာျပရင္း ကေလးေတြနဲ႔ ကုိယ့္ကုိ မိတ္ဆက္ေပးပါတယ္။ ရွစ္ႏွစ္အ ႐ြယ္သားငယ္နဲ႔ ဆယ္ႏွစ္အ႐ြယ္သမီးေလးကလည္း သူတုိ႔ရဲ႕မိခင္လုိပဲ ယဥ္ေက်းသိမ့္ေမြ႔ၾကပါတယ္။ အဂၤလိပ္ စကားကုိလည္း ေျပာႏုိင္ၾကပါတယ္။

ကေလးေတြကုိ Sunday School လုိက္ပုိ႔ေပးတာျဖစ္ေၾကာင္း အဲဒီအမ်ဳိး သမီးက ေျပာျပေတာ့မွပဲ သူတုိ႔ဒီကုိလာရတဲ့အေၾကာင္းရင္းကုိ အျပည့္အစံု သိလုိက္ရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ သူတုိ႔အဓိကလာတဲ့ေနရာက ကုိယ္ေနတဲ့ တရားရိပ္သာကုိ မဟုတ္ပါဘူး။

ဒီေက်ာင္း၀င္းရဲ႕ကပ္လ်က္ ဘုန္း ေတာ္ႀကီးေက်ာင္းက Sunday School ကုိလာတာျဖစ္ၿပီး ဟုိဘက္မွာ လူအရမ္းမ်ားေနလုိ႔ ေက်ာင္းခ်ိန္မစခင္ ဒီမွာခဏ၀င္ၿပီး ကေလးေတြကို္ မနက္စာမုန္႔ေကြၽးရင္း လာ၀င္နားတာပါလုိ႔ရွင္းျပေတာ့မွ ကုိယ္လည္း သေဘာ ေပါက္ေတာ့တယ္။

ဟုတ္ပါတယ္ … ကုိယ္ေနတဲ့ေက်ာင္း၀င္းရဲ႕ ဘယ္ဘက္ကပ္လ်က္မွာ ဒီႏိုင္ငံရဲ႕သမၼတကုိးကြယ္တဲ့ ဘုန္းေတာ္ ႀကီးေက်ာင္းရွိပါတယ္။ အဲဒီေက်ာင္းကုိ ေလးငါးေခါက္ေလာက္ေရာက္ဖူးၿပီး ေက်ာင္းထုိင္ဆရာေတာ္နဲ႔လည္း စကားေျပာဖူးပါတယ္။ Buddhist Channel ဆုိၿပီး ဗုဒၶဘာသာဆုိင္ရာ အ ေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ ႐ုိက္ကူးထုတ္ လႊင့္တဲ့ TV အစီအစဥ္ေတြလည္း အဲဒီေက်ာင္းထဲမွာ ရွိပါတယ္။

ဗုဒၶဘာသာဆုိင္ရာ အေမးအေျဖက႑ေတြကုိ လည္း ႐ုိက္ကူးတဲ့ အသံလႊင့္ Studio-ခန္းထဲကုိ ကုိယ္တုိ႔ကုိ လုိက္ျပေပးဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီေက်ာင္းမွာ ကေလး ၅၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ကုိ သင္ၾကားေပးေနတဲ့ (သူတို႔ဘာသာစကားနဲ႔ ဆိုရင္) Daham Pasala လို႔ေခၚ တဲ့ ဓမၼေက်ာင္း သုိ႔မဟုတ္ Sunday School အစီအစဥ္ရွိတယ္ဆုိတာကုိ ကုိယ္တကယ္မသိခဲ့ပါဘူး။ ဗုဒၶဘာ သာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းကဖြင့္တဲ့ Sunday School ဆုိတာကုိလည္း အဲဒီအမ်ိဳးသမီးနဲ႔ စကားေျပာေတာ့မွပဲ ပထမဦးဆံုး ၾကားဖူးခဲ့ရတာပါ။

အလြန္လည္း စိတ္၀င္းစားခဲ့ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပဲ ကုိယ္လည္း ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္ သက္ၿပီး ေလ့လာၾကည့္မိပါတယ္။ ဒီေတာ့မွ Sunday School ဆုိတဲ့စနစ္ကုိ တႏုိင္ငံလံုးအတုိင္းအတာနဲ႔ ႏုိင္ငံ တ၀ွမ္းလံုးက ဗုဒၶဘာသာေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူ အားလံုးနီးပါး တက္ေရာက္သင္ၾကားၾကတယ္ဆုိတာကုိ အံ့ ၾသစြာနဲ႔ သိခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။

အမွန္ေတာ့ ဒီသင္ၾကားေရးစနစ္ကုိ စတင္ခဲ့တာက ၁၈၉၅-ခုႏွစ္ကတည္းကပါ။ သီရိလကၤာႏုိင္ငံဟာ ၁၅၀၅- ခုႏွစ္ကတည္းက ေပၚတူဂီနယ္ခ်ဲ႕အစုိးရလက္ေအာက္ကုိ ေရာက္ရွိခဲ့တာျဖစ္ၿပီး၊ ၁၆၃၈ မွာေတာ့ ဒတ္ခ်္နယ္ ခ်ဲ႕အစိုးရကလည္း ၀င္ေရာက္သိမ္းပိုက္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ၁၈၇၆ ခုႏွစ္မွ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္အထိေတာ့ ၿဗိ တိသွ်အစုိးရ လက္ေအာက္ကုိ ေရာက္ရွိခဲ့ျပန္ပါတယ္။

နယ္ခ်ဲ႕အစုိးရေတြရဲ႕ လက္ေအာက္ က်ေရာက္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ပုိင္း ဘာသာေရးနဲ႔ပညာေရးနယ္ပယ္မွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာ ႀကီးစုိးလာခဲ့ပါတယ္။ နယ္ခ်ဲ႕အစုိးရလက္ ေအာက္မွာ ေမွးမွိန္လာခဲ့တဲ့ ဗုဒၶဘာသာစာေပ ယဥ္ေက်းမႈတုိ႔ကုိ ျပန္လည္ထိန္းသိမ္းရန္အတြက္ ဗုဒၶဘာသာ သံဃာေတာ္မ်ားရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္႐ြက္မႈမ်ား ပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက အထင္ရွားဆံုးလည္းျဖစ္ ဓမၼေက်ာင္း သုိ႔မဟုတ္ Sunday School ကုိ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ သူလည္းျဖစ္တဲ့ ဆရာေတာ္ကေတာ့ Ven. Migettuwatte Gunananda ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာေတာ္ဟာ အခက္ အခဲမ်ဳိးစံု၊ အဖိႏွိပ္မ်ိဳးစံုကုိ ေက်ာ္လႊားၿပီး ၁၈၉၅ ခုႏွစ္မွာ Galle ၿမိဳ႕၊ ၀ိဇယနႏၵာေက်ာင္း (Vijayananda Temple) တြင္ ဓမၼေက်ာင္း သို႔မဟုတ္ Sunday School ကို စတင္ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီသင္ၾကားေရးစနစ္ ကုိ တႏိုင္ငံလံုးရွိ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ တညီတၫြတ္တည္း ပူးေပါင္းပါ၀င္လာေအာင္ ဆရာေတာ္သံဃာေတာ္ မ်ားႏွင့္အတူ ဒကာ၊ ဒကာမမ်ားကလည္း ႀကိဳးပမ္းေဆာင္႐ြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီထဲက ထင္ရွားတဲ့ ဦးေဆာင္ လႈပ္ရွားသူ လူပုဂိၢဳလ္္တစ္ဦးကေတာ့ အေမရိကန္ႏုိင္ငံသား အေတြးအေခၚပညာရွင္ Colonel Steel Henry Olcott ျဖစ္ပါတယ္။

Colonel Olcott ဟာ ၁၈၈၀ ခုႏွစ္မွာ ဒီႏုိင္ငံကုိေရာက္ရွိလာၿပီး မၾကာခင္မွာပဲ ၀ိဇယနႏၵာေက်ာင္း ဆရာေတာ္ Ven. Migettuwatte Gunananda ကုိ အေၾကာင္းျပဳကာ ဗုဒၶဘာသာကုိ သက္၀င္ ယံုၾကည္လာရာမွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ဓမၼေကာလိပ္ေတြ၊ ဓမၼေက်ာင္းေတြ၊ ဘာသာေရး ဆုိင္ရာသင္တန္းေတြကုိ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္္းလံုးမွာ အမ်ားအျပားေပၚေပါက္လာေအာင္ ဦးေဆာင္လႈပ္ရွားခဲ့သူအျဖစ္ လည္း ဒီႏုိင္ငံရဲ႕သမုိင္းမွာ ထင္ရွားခဲ့ပါတယ္။

သူ႔ရဲ႕မွတ္စု အတြဲ (၃) စာမ်က္ႏွာ ၁၄၃ မွာ ေရးသားခဲ့ေသာ “ငါ့ မွာ အေရးႀကီးေသာ အၾကံအစည္တခုရွိသည္။ ဤသည္ကား ဗုဒၶဘာသာအတြက္ အထူးသျဖင့္ က ေလးမ်ားအတြက္ ဗုဒၶဘာသာပညာေရးကုိ စတင္ရန္” ဟူေသာ စာသားဟာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအၾကား တြင္ထင္ရွားခဲ့တယ္။
၁၈၉၅ ခုႏွစ္က Galle ၿမိဳ႕ရွိ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းတေက်ာင္းကေန ကုိယ့္အားကုိယ္ကုိးစနစ္နဲ႔ စတင္ခဲ့တဲ့ ဓမၼ ေက်ာင္းေတြဟာ ဆယ္စုတစ္ခုအတြင္းမွာပဲ တႏိုင္ငံလံုး အတုိင္းအတာအထိ ပ်ံ႕ႏွ႔ံ သြားခဲ့ပါတယ္။ နယ္ခ်ဲ႕အစုိးရ လက္ေအာက္က်ေရာက္ေနစဥ္ လြတ္လပ္ေရးမရခင္ အေစာပုိင္းႏွစ္ေတြကတည္းက ဓမၼေက်ာင္းလုိ႔ ေခၚၾက တဲ့ Sunday School စနစ္ဟာ ဒီႏုိင္ငံမွာ ခုိင္ခုိင္မာမာ အျမစ္တြယ္ေနခဲ့ပါၿပီ။

ဘာသာျခား တုိင္းတပါးသားအစုိးရ လက္ေအာက္အတြင္း အဖိႏွိပ္အခ်ဳပ္ျခယ္ၾကားထဲမွာ Private ေက်ာင္းအသြင္နဲ႔ တႏုိင္ငံလံုးမွာ အျမစ္တြယ္ သြားေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဖုိ႔ဆုိတာ လြယ္ကူတဲ့ ကိစၥရပ္တခုမဟုတ္တာေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ကုိယ္တုိ႔အထူးသတိထားရမယ့္ အခ်က္ ၂-ခ်က္ ရွိပါတယ္။

ပထမအခ်က္က ဒီႏုိင္ငံကုိၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ကုိလုိနီ နယ္ခ်ဲ႕အစုိးရလက္ေအာက္ကုိ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀ ေက်ာ္ၾကာေအာင္ က်ေရာက္ခဲ့ၿပီးတဲ႔အခ်ိန္မွာေတာင္မွ ဗုဒၶဘာ သာပညာေရးစနစ္တခုကုိ ခုိင္ခုိင္မာမာနဲ႔ ဦးေမာ့လာႏုိင္ေအာင္ လုပ္ႏုိင္စြမ္းရွိခဲ့ၾကတယ္။

တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ကုိယ္တုိ႔ႏုိင္ငံကုိၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ကုိလုိနီအစိုးရလက္ေအာက္ကုိ မက်ေရာက္ခင္ကေတာ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ ပညာေရးေက်ာင္းဟာ ႏုိင္ငံရဲ႕အဓိကပညာေရး အခန္းက႑တရပ္အေနနဲ႔ ရပ္တည္ႏုိင္ခဲ့တာပါ။

ဒါေပမယ့္ ကုိ လုိနီေခတ္လည္းေရာက္ေရာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ပညာေရးစနစ္လည္း အၫြန္႔ခ်ဳိးခံလုိက္ရတာ ျပန္ၿပီးနလံမထူ ႏုိင္ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ (ဒီႏုိင္ငံနဲ႔ ကုိယ္တုိ႔ႏုိင္ငံလြတ္လပ္ေရးရတာ တႏွစ္ထဲျဖစ္သလုိ၊ အဲဒီအခ်ိန္ တုန္းက အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ ကုိလုီနီအစုိးရဟာလည္း တခုတည္းရယ္ပါ။)

ေနာက္ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ လူမ်ဳိးျခား Colonel Olcott ပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာဟာ သူရဲ႕ဘုိးဘြားအစဥ္အဆက္က ကုိးကြယ္ခဲ့တဲ့ ဘာသာမဟုတ္သလုိ၊ သူရဲ႕ႏုိင္ငံေတာ္ဘာသာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။

ဒါေပမယ့္ သူက ဗုဒၶဘာသာ အတြက္ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ခဲ့သလဲဆုိတာကုိ သူတည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ ဓမၼေကာလိပ္ေတြ၊ ဓမၼေက်ာင္းေတြ၊ သူ႔ကုိအမွတ္ရၾကလုိ႔ ဂုဏ္ျပဳကာထုလုပ္ထားတဲ့ ကုိလံဘုိၿမိဳ႕လယ္ရွိ သူ႔ရဲ႕႐ုပ္တုႀကီးက သက္ ေသျပေနဆဲပါ။ သူေသဆံုးသြားေပမယ့္ သူပ်ဳိးေထာင္ေပးခဲ့တဲ့ အရာေတြကေတာ့ ရွင္သန္ႀကီးထြားေနဆဲပါ။

ဒီ လုိဆုိရင္ ကိုယ္တုိ႔က်ေတာ့ေရာ … ဗုဒၶဘာသာဟာ ကုိယ္တုိ႔ဘုိးဘြားအစဥ္အဆက္ ကုိးကြယ္ခဲ့တဲ့ဘာသာ၊ ၿပီး ေတာ့ “အမ်ဳိး၊ ဘာသာ၊ သာသနာကုိ ကာကြယ္ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ၾကပါ” ဆုိတဲ့ ၾသ၀ါဒကုိ သိတတ္နား လည္စအ႐ြယ္ကတည္းက ၾကားေနခဲ့ရတာ ယေန႔အထိ အႀကိမ္ေပါင္းမနည္းေတာ့ပါဘူး။

ၾကားခဲ႔ရတဲ့ အခ်ိန္ တုိင္းမွာလည္း ကုိယ္တုိ႔ကေတာ့ ေခါင္းေလးတညိတ္ညိတ္နဲ႔ေပါ့။ ေခါင္းညိတ္႐ုံကလြဲၿပီး ဘာမွမလုပ္ျဖစ္ခဲ့ေသး တဲ့ ကုိယ့္အျဖစ္ကုိ တကယ္လုိ႔ Colonel Olcott သာေတြ႔ရင္ ကုိယ့္ကုိ ဟားတုိက္မွာ ေသခ်ာပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ သူက သူ႔ႏုိင္ငံသားမဟုတ္တဲ့ ကေလးေတြအတြက္ ဒီေလာက္ေတာင္ ေစတနာထား လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ခဲ့တယ္ဆုိ ရင္ ကုိယ္တုိ႔ကေတာ့ေရာ ကုိယ္တုိ႔ႏုိင္ငံက ကေလးေတြအတြက္ ဘာေတြလုပ္ေပးခဲ့ၾကၿပီးၿပီလဲ..။ အင္း ... ဒီအ ခ်က္ကေတာ့ ကုိယ့္အတြက္ အေလးအနက္ထားစရာ အခ်က္တခုပါပဲ။

ဒီလုိနဲ႔ အခက္အခဲေတြၾကားက ႐ုန္းထြက္ဦးေမာ့ခဲ့တဲ့ ဓမၼေက်ာင္း သုိ႔မဟုတ္ Sunday School စနစ္ဟာ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ သမိုင္းမွာထင္ရွားတဲ့ သမၼတ-Bandranaike ေၾကာင့္ ပိုၿပီးအေရာင္ေတာက္ ပခဲ့ပါတယ္။ သူ သမၼတျဖစ္တဲ့ ၁၉၅၆ ခုနွစ္တြင္ ဒီ Sunday School လို႔ေခၚတဲ့ ဓမၼေက်ာင္းေတြကို သာသနာ ေရး၀န္ႀကီးဌာနလက္ေအာက္ကဖြင့္တဲ့ အစိုးရေက်ာင္းေတြအျဖစ္ တရား၀င္ အသိအမွတ္ျပဳလိုက္ပါတယ္။

အတန္းတိုင္းအတြက္ သင္႐ိုးျပဌာန္းစာအုပ္ေတြကိုလည္း သာသနာေရး၀န္ႀကီးဌာနက ႐ိုက္ႏွိပ္ထုတ္ေ၀ၿပီး တႏိုင္ငံလံုးရွိဓမၼေက်ာင္းမွ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ားအားလံုးကို အခမဲ့ျဖန္႔ေ၀ေပးပါတယ္။ စာေမးပြဲေတြကိုလည္း သာသနာေရး၀န္ႀကီးဌာနက ႀကီးမႉးက်င္းပေပးတာျဖစ္ၿပီး စာေမးပြဲနဲ႔ပတ္သတ္တာမွန္သမွ်ကိုလည္း တာ၀န္ယူၿပီး စီစဥ္ေပးပါတယ္။

ၿပီးေတာ့ ဓမၼေက်ာင္း သို႔မဟုတ္ Sunday School ၀တ္စံုဆိုၿပီးေတာ့့ သီးသန္႔သတ္မွတ္ေပးခဲ့ေသးတယ္။ ေယာက်ၤားေလးေတြအတြက္က ဒီနိုင္ငံရဲ႕ အမ်ိဳးသား၀တ္စံု နဲ႔ဆင္တူတဲ့ လည္ကတံုး ရွပ္အက်ႌ လက္ရွည္အျဖဴနဲ႔ လံုခ်ည္အျဖဴျဖစ္ၿပီး မိန္းကေလးေတြ အတြက္ကေတာ့ ဒီႏိုင္ငံရဲ႕ ႐ိုးရာ၀တ္စံုျဖစ္တဲ့ Kandy ဆာရီနဲ႔ အနည္းငယ္ဆင္တဲ့ (သူတို႔အေခၚ) Half ဆာရီဆိုတဲ့ အထက္ေအာက္ အျဖဴေရာင္၀တ္စံုေလးျဖစ္ပါ တယ္။ ဒါ့အျပင္ အစိုးရက အထက္တန္းေက်ာင္းေအာင္လက္မွတ္မ်ားလိုပဲ ဓမၼေက်ာင္းေအာင္လက္မွတ္ကုိလည္း ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ ၾကပါတယ္။

ဒီလိုစနစ္တက်နဲ႔ သပ္သပ္ရပ္ရပ္ျဖစ္လာတဲ့ Sunday School စနစ္ဟာ ယခု သမၼတ Mahinda Rajapaksha လက္ထက္မွာေတာ့ ပ့ံပိုးမႈေတြ အားေပးမႈေတြ ပိုၿပီး အားေကာင္းလာခဲ့ပါတယ္။

သမၼတကိုယ္တိုင္ကလည္း ကေလးေတြကို Sunday School တက္ဖို႔ သူ႔မိန္႔ခြန္းေတြထဲကေနေရာ အျပင္မွာဆံုေတြ႔တဲ့အခါမွာေရာ အႀကိမ္ႀကိမ္တိုက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။ သာမန္ေအာင္လက္မွတ္ အဆင့္သာရွိတဲ့ ဓမၼေက်ာင္းေအာင္လက္မွတ္ကိုလည္း အဆင့္အတန္းျမႇင့္တင္ေပးခဲ့ပါတယ္။

အစိုးရဌာနဆိုင္ရာ အလုပ္ခန္႔အပ္မႈမွာ ဒီ Sunday School ေအာင္လက္မွတ္ဟာ အေရးပါတဲ့ ကန္႔သတ္ခ်က္တခုအေနနဲ႔ လိုအပ္ေနၿပီး အဲဒါကိုလည္း အစိုးရက တရား၀င္ထုတ္ျပန္ထားေၾကာင္း ေက်ာင္းသားမိဘေတြကေျပာျပၾကပါတယ္။ (ဒီေနရာမွာ.. တျခားဘာသာျခားေတြအတြက္ဆိုရင္ ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာဘာသာရဲ႕ ေအာင္လက္မွတ္ကို ဆိုလိုပါတယ္လို႔ ရွင္းျပၾကပါတယ္။)

“ အခုဆိုရင္ Sunday School ေအာင္လက္မွတ္ဟာ တကၠသိုလ္ဆက္တက္မယ့္ ဗုဒၶဘာသာေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေတြအတြက္ အေရးပါတဲ့ လက္မွတ္တခု ျဖစ္ေနပါၿပီ” လို႔ အဲဒီမွာ စာသင္ေပးေနတဲ့ သီလရွင္ႀကီးတပါးက ဂုဏ္ယူစြာနဲ႔ ေျပာတုန္းက ကိုယ့္မွာေတာ့ သူနဲ႔အတူေရာၿပီး (သူတို႔အတြက္) ၀မ္းသာဂုဏ္ယူေနမိတယ္။

ဒီႏိုင္ငံကိုေရာက္ၿပီးေနာက္ပိုင္း အျပင္သြားစရာကိစၥေပၚရင္ အျမဲလိုလို လိုက္ပို႔ေပးတတ္တဲ့ ဒကာမႀကီးက တခ်ိဳ႕ေသာ သူ႔႐ံုးပိတ္ရက္ေတြမွာ တျခားၿမိဳ႕ေတြက ဘုရားေတြဆီ လိုက္ပို႔ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ ကိုယ္တို႔ ခရီးထြက္ခ်ိန္ တနဂၤေႏြမနက္ေစာေစာေတြမွာဆိုရင္ ျဖတ္ေက်ာ္သြားေနတဲ့ ၿမိဳ႕ေတြ ႐ြာေတြရဲ႕ လမ္းေဘးတေလွ်ာက္ မွာေတာ့ ဓမၼေက်ာင္းက ကေလးမ်ားရဲ႕၀တ္စံုအျဖဴေရာင္ေတြ လႊမ္းေနေတာ့တာေပါ့ ..။

အျဖဴေရာင္တူညီ၀တ္စံုေလးေတြနဲ႔ ကေလးေတြရဲ႕ ေျခလွမ္းေတြက လန္းဆန္းတက္ႂကြစြာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းဆီ ဦးတည္လို႔ ...၊ သူတို႔ေလးေတြရဲ႕မ်က္နွာမွာေတာ့ အျပံဳးပန္းေတြေ၀လို႔ ...၊ သူတို႔အာ႐ံုထဲမွာေတာ့ သူတို႔သြားေနတဲ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းဟာ သူတို႔အတြက္ စိတ္ဓာတ္နဲ႔ အက်င့္စာရိတၱေတြ အေရာင္ျမႇင့္တင္ေပးတဲ့ ေနရာ စံျပပုဂၢိဳလ္ေတြအေၾကာင္းကို ေလ့လာခြင့္ရမယ့္ေနရာဆိုၿပီး ယံုၾကည္မႈေတြျပည့္လို႔ ...။

ကားေပၚကေန လွမ္းျမင္ ေနရတဲ့ ဒီျမင္ကြင္းေတြကေတာ့ ကိုယ့္အတြက္ က်က္သေရရွိလြန္းလွပါတယ္။ ၿမိဳ႕ေတြ၊ ရြာေတြျဖတ္သြားတိုင္း အဲဒီလိုျမင္ကြင္းမ်ိဳးကို ကိုယ္က မ႐ိုးႏိုင္ေအာင္ လိုက္ေငးေနေတာ့တာပဲ။

ကားက ၿမိဳ႕ေတြ႐ြာေတြကို ေက်ာ္လြန္ သြားေပမယ့္လည္း ကိုယ့္အာ႐ံုထဲမွာေတာ့ အေတြးေတြက တ၀ဲလည္လည္ပါပဲ။ အင္း .. ဒီလိုအခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ကိုယ္တို႔ႏိုင္ငံက ကေလးေတြေရာ ဘယ္ဆီကိုမ်ား ဦးတည္သြားေနၾကမလဲ ...၊ သူတို႔ေတြကေရာ ဘုန္းေတာ္ ႀကီးေက်ာင္းေတြကိုဘယ္လိုသေဘာထားၾကမလဲ...။

တခါမွာေတာ့ ေရွးေဟာင္းဆင္းတုေတာ္ေတြ ဖူးဖို႔နဲ႔ ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အဦေလးတခုကို ေလ့လာဖို႔ နယ္ၿမိဳ႕တၿမိဳ႕ရဲ႕ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းတေက်ာင္းကို မိတ္ေဆြေတြကေခၚသြားပါတယ္။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ ကိုယ္တို႔ ေရာက္သြားတဲ့အခ်ိန္က Sunday School စာသင္ခ်ိန္ျဖစ္ေနပါတယ္။

ဒါနဲ႔ ကိုယ္တို႔လလည္း စာသင္ေနတဲ့ေနရာကို အရင္သြားၿပီး လိုက္ၾကည့္ၾကပါတယ္။ အဲဒီမွာေတြ႔ရတာကေတာ့ အသက္အ႐ြယ္လိုက္ အတန္းေတြ ခြဲျခားထားပါတယ္။ (၁) တန္းကေန (၁၀) တန္းအထိရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီဓမၼေက်ာင္း သို႔မဟုတ္ Sunday School အတြက္ သင္႐ိုးျပဌာန္းထားတာေတြကေတာ့ ...

1.Pāli language (ပါဠိဘာသာ)၊
2. History of Buddhism (ဗုဒၶဘာသာသမိုင္းေၾကာင္း)၊
3. Biography of the Buddha (ဗုဒၶ၀င္)၊
4. Biographies of very famous Buddhist monks, nuns and lay people (ဗုဒၶေခတ္ သာ၀ကႀကီးမ်ားရဲ႕ အတၳဳပၸတၱိမ်ား)၊
5. Fundamental doctrines of Buddhism (ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အေျခခံတရားေတာ္မ်ား)၊
6. Recitation of Pāli passages and stanzas (ပါဠိေတာ္မ်ားကို ႐ြတ္ဖတ္သရဇၥ်ာယ္ျခင္း)၊
7. Abhidhamma (အဘိဓဓၼာ)၊
8. Buddhist meditation (ဘာ၀နာ တရားပြားမ်ားျခင္း)တို႔ျဖစ္ၾကပါ
တယ္။

ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြ၊ သီလရွင္ေတြအျပင္ ဆရာ၊ ဆရာမေတြကလည္း ၀ိုင္း၀န္းကူညီသင္ၾကား ေပးၾကတာ ေတြ႔ ရပါတယ္။ သင္ၾကားေရးပိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သိရွိရတာ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ၁၉၆၀မွာ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ လိုက္တဲ့ Buddhist Theosophical Society (BTS) ဆိုတာပါပဲ။ အဲဒီအဖြဲ႔က သင္ၾကားမႈနည္းစနစ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုး တက္ေရးနဲ႔ ဆရာျဖစ္သင္တန္းဖြင့္လွစ္ေရးအတြ

က္ ရည္႐ြယ္တာပါ။

ေနာက္ပိုင္းမွာ Sunday School ေက်ာင္း သားေဟာင္းမ်ားကိုလည္း ဆရာမ်ားအ ျဖစ္ ထိုသင္တန္းမ်ားမွေမြးထုတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရစာေမးပြဲမ်ားမွ တဆင့္ စဥ္ဆက္မျပတ္အကဲျဖတ္ ျခင္းဟာ အရည္အခ်င္းျပည္႔၀တဲ့ ဓမၼေက်ာင္းဆရာမ်ား ေမြးထုတ္ေပးျခင္း အတြက္ အေထာက္အကူျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္လို႔ ရွင္းျပၾကပါတယ္။

သတိထားၾကည္႔မိသေလာက္ေတာ့ ဒီ Sunday School စနစ္ကို ဒီႏိုင္ငံက ပညာတတ္လူတန္းစားေတြ အထူးအားေပးၾကတာေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒါအခ်က္ေတြဟာကိုယ့္အတြက္ေတာ့မွတ္တမ္းေလးေတြျဖစ္လို႔ေပါ့။

ဒီလိုနဲ႔ ... ႏို၀င္ဘာလရဲ႕ ရက္တရက္မွာေတာ့ ျမန္မာ့သမိုင္းမွာထင္ရွားတဲ့ ကႏၵီစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့တဲ့ေနရာ၊ ဒီႏုိင္ငံရဲ႕ ဒုတိယၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္တဲ့ ကႏၵီ(Kandy)ၿမိဳ႕ကေန ကီလိုမီတာ ၂၀ေလာက္ေ၀းတဲ့ ေနရာက ျခံႀကီးတျခံကို ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီျခံႀကီးထဲမွာ ကိုယ္နဲ႔ အလြန္ရင္းနွီးတဲ့ မိသားစုတစု ေနထိုင္ၾကပါတယ္။ သူတို႔မိသားစု က စီစဥ္ျပဳလုပ္တဲ့ အလႉအတြက္ လာဖိတ္ၾကတာနဲ႔ ကိုယ္လဲ အဲဒီကိုေရာက္ျဖစ္သြားရေတာ့တယ္။ လာႀကိဳတဲ့ ကားက အလႉလုပ္တဲ့အိမ္ကိုေရာက္ေတာ့ မနက္ ၉နာရီခြဲေလာက္ရွိပါၿပီ။ အဲဒီေန႔က တနဂၤေႏြေန႔ပါ။ ကိုယ္တို႔ ေရာက္ေတာ့ အိမ္ရွင္ေတြက ထြက္ႀကိဳႏႈတ္ဆက္ၾကပါတယ္။

အဲဒီအိမ္မွာက သားသမီးဆိုလို႔ ၁၃ႏွစ္အ႐ြယ္ သမီးေလးတေယာက္ပဲရွိၿပီး ကိုယ္နဲ႔လဲ အလြန္ရင္းနွီးပါတယ္။ ကိုယ္ေရာက္ေတာ့ အဲဒီကေလးမေလးရဲ႕ မိဘေတြကို ႏႈတ္ဆက္ရင္း သူ႔ကိုမေတြ႔တာနဲ႔ ေမးၾကည္႔လိုက္ေတာ့ “ဒီေန႔ Sunday School ရွိတယ္ေလ ...၊ အဲဒီမွာ အစမ္းစာေမးပြဲေလးလည္းရွိလို႔ပါ ...၊ ၁၁နာရီ မထိုးခင္ တရားပြဲအမီျပန္လာပါလိမ့္မယ္”လို႔ျပန္ေျဖပါတယ္။

ပံုမွန္အခ်ိန္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါက မထူးဆန္းေပမယ့္ အခုလိုအခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ဒီစကားကို ၾကားရေတာ့ ကိုယ့္အတြက္ နည္းနည္းဆန္းေနသလိုပါပဲ။ တကယ္ေတာ့ ဒီအလႉက သူတို႔မိသားစုအတြက္ အလြန္ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္နဲ႔ ျပဳလုပ္ထားတဲ့အလႉပါ။

ကိုလံဘိုက ဆရာေတာ္ေတြနဲ႔ လူေတြတခ်ိဳ႕ကိုေတာင္ ဖိတ္ၾကားထားတာပါ။ ၿပီးေတာ့ သူတို႔မိသားစုအတြက္ ၀မ္းနည္းစရာအေကာင္းဆံုးျဖစ္ခဲ့တဲ့ေန႔ကို အမွတ္တရျပဳလုပ္တဲ့ အခမ္းအနားေလးပါ။ ဒီ လိုေန႔မ်ိဳးမွာေတာင္ အိမ္ရွင္ျဖစ္တဲ့ ကေလးမေလးက Sunday School ကို သြားဖို႔ မပ်က္ကြက္ခဲ့ဘူး။

မိဘေတြ ဘက္ကလည္း အားေပးတိုက္တြန္းၿပီး ၾကည္ၾကည္ျဖဴျဖဴနဲ႔လိုက္ပို႔ေပးတာပဲ။ ကိုယ္ကေတာ့ ဒီအေျခအေနေလးေတြကိုၾကည္႔ၿပီး မိဘေတြဘက္ကေရာ ကေလးေတြဘက္ကပါ Sunday School အေပၚထားတဲ့ ေလးနက္မႈ ေတြကို သိလိုက္ရေတာ့တယ္။

တကယ္ေတာ့ သင္ၾကားေရးစနစ္တခုမွာ သင္ၾကားျပသေပးတဲ့သူေတြသာမက တက္ေရာက္သင္ၾကားၾကတဲ့ သူေတြဟာလည္း အလြန္အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑ကေနပါ၀င္ေနပါတယ္။ သင္ၾကားေရးစနစ္တခု ေအာင္ျမင္ဖို႔ အတြက္ ကေလးေတြဘက္က စိတ္ပါ၀င္စားမႈ အေလးအနက္ထားမႈေတြ လိုအပ္သလို မိဘေတြဘက္လည္း တိုက္တြန္းအားေပးမႈ၊ ပံ့ပိုးမႈေတြလုပ္ေပးဖို႔လည္း အထူးလိုအပ္ပါတယ္။

ကိုယ္ေရာက္ေရာက္ခ်င္း သူ႔ကိုမေတြ႔လိုက္ရေပမယ့္ ဓမၼေက်ာင္းကို ေလးေလးစားစားနဲ႔ မပ်က္မကြက္သြားခဲ့ တဲ့ သူ႔အတြက္ ေက်နပ္ေနမိတယ္။ ပီတိလည္း ျဖစ္ရတယ္။ အခမ္းအနား စခါနီးမွာပဲ အဲဒီကေလးမေလး ျပန္ ေရာက္လာၿပီး Sunday School ၀တ္စံုေလးနဲ႔ တရား၀င္နာေနတာ ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႔အခမ္းအနားၿပီး ေတာ့ ကိုလံဘိုလိုက္ျပန္မယ့္ ဆရာေတာ္တပါးက ခဏေလာက္နားခ်င္ေသးတယ္ဆိုတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းမျပန္ျဖစ္ ေသးဘဲ ေခတၱနားျဖစ္ၾကပါတယ္။ ကိုယ္ကေတာ့ ကိုယ္နားဖို႔အတြက္ေပးထားတဲ့ အခန္းထဲမွာပဲ ျပန္နားရင္း တကၠသိုလ္ သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္းထဲက စာတခ်ိဳ႕ကို ဖတ္ေနလိုက္ပါတယ္။

ဒီလိုေနရင္း တေအာင့္ေလာက္ၾကာေတာ့ အလႉကိုလာတဲ့ (အသက္ ၁၃ ႏွစ္အ႐ြယ္) ဒီအိမ္ရွင္ရဲ႕ တူမေလးက အခန္းထဲ၀င္လာၿပီး ကိုယ္ေဘးနားကို ေရာက္လာပါေတာ့တယ္။ ကေလးေတြကလည္း ကိုယ္နဲ႔ဆို အေတာ္ဓာတ္တည့္ၾကပါတယ္။

ေတာ္ေတာ္လည္း ခင္ၾကတယ္။ (ဒီက ကေလးေတြ အဂၤလိပ္လို ေကာင္းေကာင္းေျပာႏုိင္ၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆို ကိုယ့္ထက္ေတာင္ သာေသး..) အခုလည္း ကိုယ့္အနားကိုကပ္လာတဲ့ ကေလးမေလးကလည္း ကိုယ္ဘာစာေတြ ဖတ္ေနတယ္ဆို တာ စပ္စုခ်င္လို႔ေလ၊ သူက ကိုယ့္ေဘးနားကေန စာ႐ြက္ထိပ္က ေခါင္းစဥ္တစ္ခုကိုၾကည္႔ၿပီး Mahasanghika Sect (မဟာသံဃိကဂိုဏ္း) ဆိုၿပီး အသံထြက္ဖတ္လိုက္တယ္။

ဒါနဲ႔ ကိုယ္က လက္ထဲကဖိုင္ကိုပိတ္ၿပီး သူ႔ကို ေနာက္ခ်င္တာနဲ႔ အဲဒါဘာလဲ .. သိလားဟင္လို႔ ေမးလိုက္ပါတယ္။ ကေလးမေလးကလည္း ခ်က္ခ်င္းပဲ သိတာေပါ့လို႔ျပန္ေျဖတယ္။ ဒါဆိုရင္ နည္းနည္းေလာက္ေျပာျပပါလားလို႔ဆိုေတာ့ ကေလးမေလးကလည္း အဲဒီဂိုဏ္း နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အဓိကအေၾကာင္းအရာတခ်ိဳ႕ကို တခါတည္းတတြတ္တြတ္နဲ႔ ကိုယ့္ကိုေျပာျပပါေလေတာ့တယ္။

ဒီလိုျပန္ၾကားရလိမ့္မယ္လို႔ လံုး၀မထင္ထားပါဘူး။ အမွန္တကယ္ေတာ့ အဲဒီကေလးမေလးကို ေနာက္လိုက္တာပါ။ ဒီဂိုဏ္းအေၾကာင္း သူဒီေလာက္အထိ သိေနလိမ့္မယ္လို႔ မထင္ခဲ့မိဘူး။

ကိုယ္ဆိုရင္ေလ သူ႔အသက္အ႐ြယ္ေလာက္တုန္းက မဟာသံဃိကဂိုဏ္းအေၾကာင္းမေျပာနဲ႔ အဲဒီနာမည္ကို ၾကားေတာင္ မၾကားခ့ဲဖူးဘူး။ မဟာယာန ဆိုတာကိုေတာင္ ဖားေအာက္ေတာရေရာက္ေတာ့မွ စၿပီးၾကားဖူးတာ။ ေအာ္ ... ဒီလိုလည္းရွိပါလားေပါ့။

ဒါေတာင္ အဲဒီတုန္းက မဟာယာနဂိုဏ္းအေၾကာင္း ေသခ်ာမသိခဲ့ဘူး။ (ကိုယ္ကေတာ့ အဲဒီေလာက္ထိကို ညံ့ခဲ့တာပါ။ အင္း ... ခုေနမ်ား ကိုယ္တို႔ႏိုင္ငံက သူ႔အ႐ြယ္ကေလးေတြကို အဲဒီလိုေမးၾကည့္ရင္ ဘယ္လိုေျဖၾကမလဲမသိဘူး…)

အခု ကိုယ့္ေရွ႕က ကေလးမေလးက ၿမိဳ႕ႀကီးေတြ ေက်ာင္းေကာင္းေကာင္းႀကီးေတြမွာ ေနခဲ့ ရသူတဦးလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ကႏၵီအလြန္ ႐ြာၿမိဳ႕ေလးတစ္ခုကေန ႀကီးျပင္းလာတဲ့ သာမန္အရပ္သူေလးတစ္ဦးပါ။ ဒါနဲ႔ကိုယ္ကလည္း သူ႔ကို ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး ဒီအေၾကာင္းအရာေတြကို သိေနရတာလဲလို႔ ေမးလိုက္ေတာ့ .. ကေလးမေလးက “Sunday School မွာသင္ေပးတာေလ” ဆိုၿပီး ျပန္ေျဖပါတယ္။

အဲဒီစကားကေတာ့ ကိုယ့္ရင္ဘတ္ထဲကို တည့္တည့္ႀကီး ၀င္သြားသလိုပါပဲ။ ၾကည္႔ပါဦးေလ ... ဒီလိုသာမန္ကေလးတေယာက္ရဲ႕ အသိဉာဏ္ထဲကို ဘာသာ ေရးဗဟုသုတေတြ စြဲေနေအာင္ အမ်ားႀကီး ထည့္သြင္းေပးနိုင္တဲ့ သူတို႔႐ြာေက်ာင္း Sunday School က ဘုန္း ေတာ္ႀကီးေတြရဲ႕ အရည္အခ်င္းေတြကို အလြန္ေလးစားမိပါတယ္။ ဒီကေလးေတြအတြက္ သူတို႔ရပ္႐ြာက ဘုန္းႀကီးေတြ အလြန္တာ၀န္ေက်ၾကတယ္လို႔ ရင္ထဲကေန လႈိက္လႈိက္လွဲလွဲ ခံစားရလိုက္ရတယ္။

မြန္းလြဲ ၂ နာရီေက်ာ္ေလာက္မွာေတာ့ ကိုယ္တို႔လည္း အဲဒီျခံႀကီးကေန ကိုလံဘိုကို ျပန္လာခဲ့ပါတယ္။ ျခံထဲက မထြက္မီ ကားေပၚမတက္ခင္ေလးမွာေတာ့ အိမ္ရွင္သမီးေလးက ျခံထဲကပန္းေတြခူးၿပီး ပန္းေလးေတြနဲ႔ ႏႈတ္ဆက္ကန္ေတာ့ပါတယ္။

အျပန္လမ္းမွာေတာ့ လက္ထဲမွာကိုင္ထားတဲ့ ပန္းေလးေတြကိုေငးရင္း ေန႔ခင္းကေတြ႔ခဲ့တဲ့ စကားေျပာခဲ့တဲ့ ပန္းေလးေတြအေၾကာင္း သတိရေနမိတယ္။ ဒီကပန္းေလးေတြကေတာ့ ေလာကႀကီးအတြက္ အလွဆံုးဖူးပြင့္ၾကဖို႔ တာစူေနၾကပါၿပီ။ ကိုယ္တို႔ႏိုင္ငံက ပန္းကေလးေတြကေရာ …။

“ႏိုင္ငံတစ္နိုင္ငံရဲ႕ အနာဂတ္ဟာ အဲဒီႏိုင္ငံရဲ႕ မ်ဳိးဆက္သစ္ေတြလက္ထဲမွာ ရွိေနပါတယ္” ဆိုတဲ့စကားကို စာအုပ္ေတြထဲ မွာ မၾကာခဏ ဖတ္ခဲ့ရဖူးပါတယ္။ မ်ဳိးဆက္သစ္ပန္းပြင့္ေလးေတြ ခြန္အားအျပည္႔နဲ႔ လန္းဆန္းမႈအျပည္႔နဲ႔ ဖူးပြင့္ေနတာေတြ႔ရရင္ တကယ္ၾကည္ႏူးရတယ္။

တခါတုန္းကေတာ့ နယ္က ကေလးမေလးတေယာက္ သူ႔မိသားစုနဲ႔အတူ ကိုလံဘိုကိုလာရင္း ကိုယ့္ဆီ အလည္ ၀င္လာပါတယ္။ သူလည္း အသက္ ၁၃ ႏွစ္ေလာက္ရွိပါၿပီ။ (ဒီႏိုင္ငံက ကိုယ္ရင္းႏွီးတဲ့ ကေလးေတြ ၁၀ေယာက္ ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္ထဲမွာ အသက္ ၁၃ ႏွစ္အ႐ြယ္က ၄ ေယာက္ပါတယ္။) ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ အဲဒီေကာင္မေလး ကိုယ့္ဆီလာလည္တဲ့အခ်ိန္ကလည္း အေမရိကန္သမၼတေလာင္း Barack Obama ရဲ႕ ဓာတ္ပံုေတြက သတင္းစာေတြ၊ ဂ်ာနယ္ေတြ၊ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာေတြမွာ ပလူပ်ံေနတဲ့အခ်ိန္ေပါ့။

အဲဒါေတြကိုေတြ႔ေတာ့ ကေလးမေလးက ကိုယ့္ကိုဘာေျပာသလဲဆိုေတာ့ သူက “ Obamaကို မႀကိဳက္ဘူး ” တဲ့။ Obama ကို ေထာက္ခံသံ ေတြ ကြၽက္ကြၽက္ညံေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီကေလးမေလးက မႀကိဳက္ဘူးလို႔ ေျပာလိုက္ေတာ့ ကိုယ့္မွာ စိတ္ထဲဇေ၀ဇ၀ါျဖစ္သြားတယ္။

ဒါနဲ႔ ဘာျဖစ္လို႔မႀကိဳက္တာလဲလို႔ သူ႔ကိုေမးေတာ့ သူက “ Hillary Clinton ကို ပိုႀကိဳက္လို႔ေပါ့” တဲ့။ ၿပီးေတာ့ သူက Hillary Clinton စကားေျပာတဲ့ ပံုစံကို သူအလြန္ သေဘာက်ေၾကာင္း ကိုယ့္ကိုေျပာ ျပပါေသးတယ္။

အဲဒီလို သူေျပာေနတဲ့ ပံုစံကေလးကိုၾကည္႔ၿပီး ကိုယ္ကေတာ့ ျပံဳးေနမိတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူဆက္ေျပာတဲ့ စကား ေတြေၾကာင့္ ကိုယ့္မွာေတာ့ အားရပါးရ ရယ္လိုက္မိတယ္။ အဲဒါကေတာ့ သူက Dr. Kondoliza Rice စကား ေျပာဟန္ကို ႀကိဳက္ပါတယ္တဲ့ ..၊ ဒါေပမယ့္ Dr. Rice က ႏိုင္ငံတကာက ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုတဲ့အခါမွာ ေျခေထာက္ကို အျမင့္ႀကီး ခ်ိတ္ထိုင္တာကိုေတာ့ သူက မႀကိဳက္ဘူးတဲ့။ အဲဒီစကားကိုၾကားေတာ့ ကိုယ့္မွာျဖင့္ သေဘာက်လိုက္တာ။

စဥ္းစားၾကည့္ေလ ကေလးမေလးတေယာက္ (သို႔မဟုတ္) လူငယ္ေလးတေယာက္ဟာ TV အစီအစဥ္ေတြထဲက ေၾကာ္ျငာမင္းသမီးေတြကို စိတ္၀င္စားတာထက္ လူထုကို ဦးေဆာင္ေနတဲ့ ျပႆနာ ေတြေျဖရွင္းေပးေနတဲ့ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေတြကို စိတ္၀င္စားတာ ပိုမေကာင္းဘူးလား ...။

႐ုပ္ရွင္ထဲက မင္းသ မီးေတြေျပာတဲ့ စကားလံုးေတြထက္ ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္ႀကီးေတြေျပာတဲ့ မိန္႔ခြန္းေတြကို စိတ္၀င္စားတာ ပိုမေကာင္းဘူးလား …။ စတိတ္ေပၚက ေမာ္ဒယ္လ္ေလးေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားပံုကို စိတ္၀င္စားတာထက္ ကမာၻေက်ာ္ ေခါင္းေဆာင္ႀကီးေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားျပဳမူပံုကို စိတ္၀င္စားတာ ပိုမေကာင္းေပဘူးလား။

ကိုယ့္တူေလး၊ တူမေလး ေတြက TV ဇာတ္လမ္းတြဲေတြထဲက မင္းသား၊ မင္းသမီးေတြကို သေဘာက်ေနခ်ိန္မွာ ကိုယ့္ေရွ႕ကေကာင္မေလးကေတာ့ ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္ အမ်ိဳးသမီးႀကီးေတြကို အားက်လို႔ေနတယ္။

ေ၀ေတာင္ ေ၀ဖန္လိုက္ေသး။ ကိုယ့္မွာေတာ့ သူတို႔နဲ႔ေတြ႔လိုက္ရင္ စဥ္းစားစရာေတြက ေပၚေပၚလာေတာ့တယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ေလ ... သူ တို႔ေလးေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ရတာဟာ ကိုယ့္အတြက္ေတာ့ အမွတ္ရစရာေကာင္းခဲ့ပါတယ္။

ဒီႏိုင္ငံရဲ႕ လူဦးေရ ၆၉% က ဗုဒၶဘာသာ၀င္၊ ၁၅% က ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္၊ ၈% က ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္၊ ၇% က မြတ္စလင္ဘာသာ၀င္ေတြဆိုၿပီး ေဖာ္ျပထားတာေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီႏိုင္ငံမွာက လျပည့္ေန႔တိုင္းကို အစိုးရ႐ံုး ပိတ္ရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားေပးၿပီး အဲဒီေန႔ဆိုရင္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြ၊ ရိပ္သာေတြမွာ ဥပုသ္သီတင္း ေစာင့္တည္သူေတြ ျပည့္လို႔ေပါ့။

ကိုယ္ေနတဲ့ ရိပ္သာမွာေတာ့ ပံုမွန္လျပည့္ေန႔ဆိုရင္ ဥပုသ္ေစာင့္တည္သူ ၁၀၀၀ ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္ရွိၿပီး Wesak Poya Day လို႔ေခၚတဲ့ ကဆုန္လျပည့္ေနလိုမ်ဳိးမွာဆိုရင္ေတာ့ ၂၅၀၀ ေလာက္ရွိတတ္ပါတယ္။

မနက္ ၆ နာရီေလာက္ကတည္းက ေရာက္လာၾကၿပီး ညေန ၅ နာရီေလာက္မွ ျပန္ၾကတာပါ။ တရားပြဲေတြကလည္း ဆက္တိုက္ပါပဲ။ နာမည္ႀကီးဆရာေတာ္ေတြကိုလည္း တရားပြဲအတြက္ ပင့္ထား ေလ့ရွိပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ သီလယူၿပီး တရားနာၾကပါတယ္။

အဲဒီသူေတြထဲမွာလည္း ကေလးေတြက အျမဲ ပါေလ့ရွိပါတယ္။ ဧည့္သည္လာတာ အလြန္ရွားတဲ့ ကိုယ့္အခန္းထဲမွာေတာ့ လျပည္႔ေန႔ေတြဆိုရင္ အထူးဧည့္သည္အျဖစ္နဲ႔ ကေလးေတြကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ တဘက္ကေလးေတြ ပတ္ထားၿပီး အထက္ေအာက္ အျဖဴ ေရာင္၀တ္စံုေလးေတြနဲ႔ေပါ့။

လြန္ခဲ့တဲ့ ၆ ႏွစ္ေလာက္တုန္းက ေျပာခဲ့ဖူးတဲ့ ကိုယ့္မိတ္ေဆြရဲ႕ စကားေလးတခြန္းကို ျပန္ၾကားေယာင္ေနမိတယ္ ...

“ ဗုဒၶဘာသာကို ဘာသာေရးတခုလိုပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ ကေလးေတြကို သင္ေပးေနလို႔ ဘယ္လိုမွမျဖစ္ဘူး။ ဘာသာရပ္တခုလို သင္ေပးရမွာ”လို႔ သူအားရပါးရနဲ႔ေျပာတုန္းက ကိုယ့္မွာေတာ့ အဲဒီစကားကို အလြန္သေဘာက် ၿပီး အျပည္႔အ၀ေထာက္ခံခဲ့ဖူးတယ္။ အခု ဒီႏိုင္ငံကိုေရာက္ၿပီး ဒီကသင္ၾကားေရးစနစ္ အေျခအေနေတြကို ေတြ႔ လိုက္ရေတာ့မွ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုလည္း အေတာ္ရွက္မိပါရဲ႕။

ကိုယ္တ႔ိုမွာေတာ့ ေထာက္ခံလို႔ေကာင္းတုန္း၊ ေဆြး ေႏြးလို႔ေကာင္းတုန္းျဖစ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာကို ဒီႏိုင္ငံက ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြက လြန္ခဲ့တဲ့နွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေလာက္ကတည္းက လက္ေတြ႔လုပ္ျပ ခဲ့ၾကတာပါ။

ကိုယ္ကေတာ့ အဲဒီပုဂၢိဳလ္ ေတြကို ဦးၫႊတ္ရင္း စာေရးဆရာႀကီး ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ရဲ႕ စကားေလးတခြန္းကို ၾကားေယာင္ေနမိတယ္ ... “လူတေယာက္ရဲ႕တန္ဖိုးဟာ သူျဖတ္သန္းေက်ာ္လႊားေနတဲ့ ေခတ္ႀကီးက သူ႔ပခံုးေပၚတင္ေပးလိုက္ တဲ့ သမိုင္းတာ၀န္ကို သူဘယ္ေလာက္ သယ္ပိုးထမ္းေဆာင္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့အခ်က္နဲ႔ တိုင္းတာရမွာပဲ”။

ေဒၚေကတုမာလာ
(ကမာၻေအးတကၠသိုလ္ ႏွစ္ပတ္လည္မဂၢဇင္းအတြက္ အမွတ္တရ ...)

က်မ္းကုိး -
၁။ “Buddhism in Sri Lanka a Short History” By H.R. Perera
၂။ “Educating Buddhist Children in Sri Lanka” Ven. R. Gnanaseeha
၃။ http:// www.localhistories.org/
srilanka.html
၄။ http:// www.law.emory.edu/ifl/legal/ srilanka.html
၅။ http:// www.wbf.net.cn/english/BuddhistStudies/844.html

အျပည့္အစံုသို႔....

Wednesday, May 20, 2009

The World’s Three Largest Bells

Russia's famous Tsar-Kolokol is the largest bell in the world, of course, but it is broken. Apart from that, if you inspect our list of bells larger than 1,000 puds (36,000 lbs, or about 18 metric tons or more), you'll probably be surprised to see that the world's biggest working bells are not in Russia, but in Burma, Korea, and Japan. Another is under water, but there has lately been some talk of trying to locate and raise it. Yet another was lost in World War II. Only then, sixth or seventh down the list, do we find Trinity-Sergius Lavra's "Tsarsky Kolokol", or "Royal Bell".

One day we hope to tell more about Asia's fascinating bells, but it's interesting to compare what we've been able to learn so far, with the Russian giant:

Dhammazedi Bell, largest bell on the planet

Mingun Bell, the largest ringing bell in the world

Tsar Bell-III, the third-largest bell on earth

The Great Sunken Bell of Dhammazedi

Burmese chronicles relate that King Dhammazedi, 9th of the Mon kings of Burma (now known as Myanmar), who reigned at Hanthawaddy (Bago) from 1464 onward, had ordered a census of households in his kingdom sometime around the year 1480. However, his over-zealous ministers not only counted the households; they also taxed them— thus obtaining some 180,000 vis (293.4 metric, or about 600 US tons) of copper. King Dhammazedi was not pleased and so, to allay his wrath, the ministers proposed to have the copper cast into a bell. That was how the biggest bell in history came to be. The chronicles also note that the date chosen for the casting of the Bell, 5 February 1484, was astrologically inappropriate and that the Bell had an unpleasant sound.

He presented the bell to the Shwedagon Pagoda in Rangoon (then known as Dagon). According to texts of the time, the bell metal included silver and gold as well as copper and tin. The bell is also said to have been encrusted with emeralds and sapphires. In view of the opulence of the pagoda itself, the story is likely true. The bell itself was said to be twelve cubits high and eight cubits wide. Another, smaller bell of 500 vis (about 5/6 of a ton) was cast at the same time and also offered to the Buddha.

A century later, in 1583, Venetian gem merchant named Gasparo Balbi visited ancient Dagon and described the Shwedagon Pagoda at length. He wrote, "I found in a fair hall a very large bell which we measured, and found to be seven paces and three hand breadths and it is full of letters from the top to the bottom, so near together that one touches the other, but there was no Nation that could understand them."

By 1530 the Mon kings were in decline and in 1535 Lower Burma had become subject to Upper Burma. At the same time, European traders and adventurers had begun to make contacts in Lower Burma. So in the 1590s, with the authority of the rulers in Upper Burma, a Portuguese adventurer, Filipe de Brito y Nicote, set up a new trading post at Syriam and by 1600 had extended his power across the river to Dagon and the surrounding countryside.

Thus in 1608 De Brito removed the Dhammazedi bell from the Shwedagon Paaoda, rolled it down the hill to a raft in the Pazundaung Creek and had it hauled by elephants to the river. The the bell and raft were lashed to his flagship for the journey across the river to Thanlyn (Syrian) to be melted down and made into ships cannons.

However, at the confluence of the Bago and Yangon Rivers off what is now known as Monkey Point, the raft broke up and the bell went to the bottom, taking Filipe de Brito's ship with it— justly, we think. The Portugeuse suffered for their bungled looting, too— their entire garrison was killed in an attack by angry Burmese, and records suggest the Portuguese leader died a slow death on bamboo stakes.

All accounts of the history of Rangoon insist that Dhammazedi's bell was never recovered and until the late 1800's the top of it could still be seen above water at low tide. Some witnesses today tell of being rowed out to the bell site by their elders to watch the water eddy over the top of the submerged bell. The river isn't especially deep, (40 feet), but at the bottom there is 40 feet more of mud. The bell is somewhere in the mud.

A smaller bell, known as the Bodawpaya, was also taken from the Shwedagon Pagoda by British Prize Agents in 1826 and lost in the river. However, it was abandoned by the British and recovered by the local inhabitants and returned to the pagoda.

There are other great bells on view on the Shwedagon, but they are much later than Balbi"s time.

King Singu, had a 24.6 metric (50 US)-ton bronze bell, 2.1 m high and 2.0 m wide at the mouth, cast and offered to the Shwedagon on 17 January 1779. Known as the Mahagandha Bell, it can be found today on the northwest side of the main pagoda platform. The British pillaged the pagoda during their 1824 to 1826 wartime occupation and tried to carry the bell to Calcutta, but fell victim to the same fate as de Brito: this bell, too, sank into the river.

The British failed in several attempts to raise it. The Myanmars said they would raise the bell on the condition it would be returned to its original resting place in the pagoda, and the British, thinking nothing would come out of the attempt, agreed. But the Myanmars had an ingenious plan. Divers tied countless bamboo poles underneath the bell and floated it to the surface. The undertaking helped to instill the Myanmars with nationalism during the years of British occupation.

The other bell, 42.5 metric (85 US) tons in weight, 4.3 m high and 2.2 m wide at the mouth, was cast and donated by King Tharrawaddy on 19 February 1843. It is known as the Mahatissada and is located at the northeast corner of the pagoda enclosure.

Dhammazedi's Bell To Be Recovered?

Mike Hatcher

The Burmese government has asked an English marine biologist / archaeologist / adventurer (you know the type) named Mike Hatcher and his team to raise the bell; they want to see it restored to the Pagoda. Hatcher has agreed to undertake the project, which has involvement from Japanese, Australian and American companies. Richard Gere, a committed and active supporter of Buddhist ideals, is involved in raising funds. The project would undoubtedly inspire curiosity at an international level. The German film company which will be shooting the expedition says, "Should the salvage operation succeed, the reaction in the Buddhist world would be comparable to finding the Holy Grail in the Christian West."

One of Burma's most sacred religious relics, it is believed that its restoration in the pagoda will bring good fortune back to Myanmar. Certainly, recovery of King Dhammazedi"s Bell— the offering of a devout king and his people to one of Myanmar"s most sacred shrines— would restore a lost heritage to the Myanmar people. In more ways than one, in fact´ for the bell"s inscription would provide valuable material for historical and linguistic scholarship.

The project is not without its opponents: Some pro-democracy campaigners say the salvage operation might be misconstrued as an endorsement by the international community of Myanmar's military dictatorship, and should wait until talks with the regime have progressed or until such time as a democratic government is in place.

One of seven salvage projects forecast for Mike Hatcher and his team in 2001, Mike's team was slated to begin the search for the precise location of the Dhammazedi Bell in March that year. After a flurry of excitement stirred up by BBC's announcement of the project, however, it apparently did not get off the ground, perhaps (we speculate) due to complications involved in his discovery in June 2000 of a huge sunken wreck in Indonesian waters, with the largest collection of porcelain ever found.

If the project ever does go forward, divers will use personal mounted sonar with night vision goggles and copper sulphate detectors to locate the bell, since the mud around all that bronze would have a high concentration of copper sulphate. About nine months after the survey they expect to lift the Bell from the river. To do this, they will have to build a small version of a North Sea Oil platform in the muddy rapids of the confluence of two rivers, and assemble a large crane to lift the bell out of the water. Once it is lifted, they will construct a railway to transport it uphill about half a mile to the Shwedagon Pagoda. This final operation will take about four months.

The Great Mingun Bell

King Dhammazedi's bell may or may not be lost forever, but even if it is, the world's largest accessible and ringing bell is still not in Russia.

That title is owned by Burma's Mingun Bell, which rings near the city of Sagaing, at the Mingun pagoda, some 11 km (7 miles) upriver from Mandalay, in the center of Burma, on the opposite bank of the Ayeyarwaddy and accessible only by river. A 45-minute boat trip to Mingun is very pleasant with plenty of life on the river to see.

This bell was cast by King Bodawpaya on 28 April 1808 and is about 13 feet tall. It weighs 55555 peik-thar, or 90.55 metric tons (about 200 US tons). (Peik-thar are a traditional unit of weight equalling 3.6 lbs (1.63 kg)— that's what the five characters that look like 9's on the side of the bell in the picture to the right mean.)

The pagoda itself was the main jewel in the crown of an ambitious building campaign sponsored by King Bodawpaya (ruled 1782-1819). The largest brick temple in Asia, its outline broods over the western bank of the Irrawaddy River from the hamlet of Mingun. Its base is 256 feet square and it rises some 150 feet. It is now viewed as little more than a curiosity, enhanced by dramatic fissures in its wall created by an earthquake in 1839-- visitors can even climb to the top by a modern stairway mounted on the most ruined corner fo the monument, though no access to the summit existed originally.

The Mingun is Asia's, and indeed, the world's, largest bell. Cast by Bodawpaya to complemlent the huge pagoda, it stands in its original location some 50 yeards to the northeast of the pagoda. The pagoda is still considered unfinished, since it is without a tower, but historians believe King Bodawpaya may have intended to sacrifice height for girth from the very beginning, and thus it may have been considered finished by the king himself. Pagodas were built to venerate sacred objects interred beneath them-- in fact, the word "pagoda" derives from *dagaba* (relic chamber), a term adopted into English after it was encountered in Buddhist Sri Lanka.

The Tsar-Kolokol III

The world's largest bell is the Tsar Bell III (Tsar-Kolokol) in Moscow. It is called Tsar Kolokol "III" because it was cast three times, and more metal was added each time. The present incarnation was cast in 1733-35, and weighs about 400,000 pounds (180 tons).

Resting at the foot of the Ivan Velekij Bell Tower, the bell is a mute testimony to the grand days of the Romanov Dynasty— and to the weakness of all human endeavor. Tsarina Anna I commissioned the bell in 1734, fulfilling the dream of her grandfather, Tsar Alexei. At 6.14 meters high and 6.6 meters in diameter, it was to be the biggest and clearest sounding bell in the world.

The casting of this enormous bell was performed by a team of nearly 200 craftsmen under the supervision of Ivan Motorin and his son Mikhail, who cast many of Russia's other great bells.

Their crowning achievement was destined only for tragedy, however. During the great fire of 1737 it still lay in its casting pit, and burning timber from the structure above it fell into the pit. Bronze has a relatively low melting point, so the question was whether to let it burn and risk melting it, or to pour water on it and risk cracking it by cooling it too fast. The latter risk was chosen and, as feared, because of uneven cooling, the red-hot bronze did crack and a chunk weighing 11.5 tons broke off. This chunk alone weighs more than most bells in the world.

The broken Tsar Bell remained in the earth for almost 100 more years after that, until the architect Auguste Montferrand raised it in 1836 and placed it on its present granite pedestal. The surface of the bell is finely worked in relief with decorative patterns, embossed pictures, and inscriptions.

Sadly, two hundred tons of silence are all that remain. For a time, the bell served as a chapel. There has apparently been some talk of recasting it. Some Old Believers are of the opinion that this would be a bad sign, as this bell is slated to ring Blagovest on Judgment Day!

Tsar Cannon

Cannons and bells have always had a curious relationship— bells are melted down to make cannons in times of war, and cannons are melted town to make bells in times of peace. So we ought to mention that just outside the Kremlin's Cathedral Square where the Tsar-Kolokol sits, you also find the stunningly huge cannon pictured at the right. The Tsar Cannon, built in 1586, is considered the largest cannon in the world, sixteen feet long, weighing 85,000 pounds, with a caliber of 890 mm. Tsar Theodore I, Ivan the Terrible's son, commissioned master bronze craftsman Andrei Chekov to cast the giant bronze weapon to better protect the Kremlin.

The Tsar Cannon is thus quite a bit older than the Tsar Bell. The gun carriage and the cannon balls lying nearby are decorative, for the cannon itself was designed to fire not cannon balls but grapeshot. However, in actuality, it proved to be impractical to use.

အျပည့္အစံုသို႔....

Monday, May 18, 2009

ကမၻာ့ ေခါင္းေလာင္းမ်ား သမုိင္း

ကမာၻ႕အႀကီးဆံုးေခါင္းေလာင္း အျဖစ္လက္ခံထားသည့္ ႐ု႐ွႏုိင္ငံ ေမာ္စကုိၿမိဳ႕မွ Tsar Kolokol စာကုိလုိေကာ ေခါင္းေလာင္းႀကီး ျဖစ္သည္။ အျမင့္ ၁၉’ ၃”၊ အ၀န္း ၆၀’ ၉”၊ အထူ ၂’ ရွိသည္။ ေခါင္း ေလာင္းသြန္းလုပ္စဥ္က တစ္ေနရာပဲ႔သြား၍ ပဲ႔သြားသည့္ အစသည္ပင္ အျမင့္ ၇’၊ အက်ယ္ ၈’ ရွိၿပီး အေလးခ်ိန္ ၁၁ တန္ရွိသည္။

ျမန္မာ႔ စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ (၂) တြင္ ေခါင္းေလာင္းႀကီးတစ္ခုလံုး၏အေလးခ်ိန္မွာ တန္ ၂၀၀ ေက်ာ္ရွိသည္ဟု ေဖာ္ျပၿပီး Britanica Emcyclopacedia အတြဲ (၂) တြင္ တန္ ၁၈၀ ရွိသည္ဟုေဖာ္ျပခဲ႔သည္။ သုိ႔ေသာ္ Children Emcyclopacedia အတြဲ (၂)တြင္ ၂၁၉ တန္ ရွိသည္ဟုေဖာ္ျပခဲ႔သည္။

ကမၻာ႔ဒုတိယအႀကီးဆုံး ေခါင္းေလာင္းသည္လည္း ေမာ္စကုိၿမိဳ႕မွာပင္ရွိ၍ အေလးခ်ိန္ ၁၂၈ တန္ရွိသည္။ ကမၻာ႔တတိယအႀကီးဆုံး ေခါင္းေလာင္းမွာ မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္း ႀကီးျဖစ္သည္။ ယင္းေခါင္းေလာင္းကုိ ဘုိးေတာ္ဘုရားလက္ထက္တြင္ သြန္းလုပ္ခဲ႔သည္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္မဟာရာဇ၀င္တြင္ သကၠရာဇ္ ၁၁၇၀ ျပည့္ႏွစ္၊ ကဆုန္လ ဆန္း ၅ ရက္ေန႔တြင္ သြန္းလုပ္ခဲ႔သည္ဟုဆုိပါသည္။
ေခါင္းေလာင္း၏အတုိင္းအတာ ကုိလည္း အ၀အခ်င္း ၃၁ ေတာင္ ၄ သစ္ (၁၆ ေပ၊ ၁.၄ လက္မ)၊ လုံးပတ္ ၃၃ ေတာင္ ၁ မုိက္ ၄ သစ္ (၅၀ ေပ ၁.၄ လက္မ)၊ ေစာက္ ၁၃ ေတာင္ ၁ မုိက္ ၄ သစ္ (၂၀ ေပ ၃ လက္မ) ရွိသည္ဟုေဖာ္ျပခဲ႔သည္။ တန္ ၈၀ ရွိသည္ဟု အဂၤလိပ္တုိ႔က ခန္႔မွန္းခဲ႔ၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ ေခါင္းေလာင္း၏အေလးခ်ိန္မွာ ေၾကးပိႆာ ၅၅၅၅၅ ရွိသျဖင့္ ၄င္းကုိ တန္ဖြဲ႕ပါက ၉၀.၅၂ တန္ရွိသည္။

ယခုအခါ ကမၻာ႔အႀကီးဆုံးေခါင္းေလာင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားေသာ စာကုိလုိေကာေခါင္းေလာင္းကုိ စိန္ေခၚသည့္ ေခါင္းေလာင္းတစ္ခု ရွိသည္ကုိ စိတ္၀င္စားဖြယ္ ေတြ႕ရွိရသည္။ ယင္းကာ မြန္ဘာသာအားျဖင့္ ‘ အပိႏၷေသာ္’ သုိ႔မဟုတ္ ‘ ဓမၼေစတီ’ ေခါင္းေလာင္းပင္ျဖစ္သည္။ ေခါင္းေလာင္း၏ဘြဲ႕အမည္မွာ ျမန္မာဘာသာျဖင့္အ၀ိႏၷေဆာက္ ဟုေခၚသည္။

အခါတစ္ပါး ဓမၼေစတီမင္းႀကီးသည္ အမတ္ေလးဦးကုိ အိမ္ဦးေရ စာရင္းေကာက္ရန္တာ၀န္ေပးခဲ႔သည္။ အမတ္မ်ားက အိမ္စာရင္းသာမက အိမ္တုိင္းမွ ေၾကးကုိပါ ေကာက္ခံခဲ႔ရာ ေၾကးစင္ တစ္သန္းႏွင့္ ရွစ္သိန္း ရရွိခဲ႔သည္။ မင္းႀကီးက ေၾကးပါ ေကာက္ယူခဲ႔ေသာ အမတ္ေလးဦး အား အျပစ္ဒဏ္ေပး၏။ ေၾကးမ်ားကုိ ကာယကံရွင္မ်ားအား ျပန္ေပးေစသည္။ ပုိင္ရွင္မ်ားက ျပန္မယူပဲ မင္းႀကီး သင့္ေတာ္သလုိသာ အသံုး ျပဳရန္ေလွ်ာက္ထားေလသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဓမၼေစတီမင္းႀကီးသည္ ဤေၾကးမ်ားျဖင့္ အမတ္ႀကီး ဗညားအိမ္ကုိ အႀကီးအမွဴး ခန္႔၍ ေခါင္းေလာင္းသြန္းလုပ္ေစသည္။

အမတ္ႀကီးသည္လည္း ဆရာတုိ႔ အခါေပးသည့္အတုိင္း တေပါင္းလဆန္း ၈ ရက္ၾကာသာပေတးေန႔ သိဟ္လဂ္တြင္ ပြဲႀကီးသဘင္ျပဳ၍ ေခါင္းေလာင္းႀကီးကုိ ျပဳလုပ္ေတာ္မူသည္။ သို႔ေသာ္ ေခါင္းႀကီးမွာ ထူးထူးျခားျခား အသံမျမည္ပဲ ရွိခဲ႔သည္။

ေခါင္းေလာင္းသြန္းလုပ္စဥ္ ေလာကဥာဏ အမည္ရွိေဗဒင္ဆရာတစ္ဦးက ေခါင္းေလာင္းသြန္းလုပ္ၿပီးလွ်င္ အျပစ္အနာအဆာမရွိ ေခ်ာေမာ လိမ္႔မည္။ သို႔ေသာ္အသံကာ ျမည္မည္မဟုတ္ဟု မင္းႀကီးအား ေလွ်ာက္၏။ မင္းႀကီးက အေၾကာင္းစုံေမးျမန္းရာ ေခါင္းေလာင္းျပဳလုပ္ရန္ ဆရာတုိ႔ေပးေသာအခါသည္ နကၡတ္ေျခာက္လုံးျဖစ္သည္။ ေျခာက္လုံးမွာ မိေက်ာင္းနကၡတ္ျဖစ္သျဖင့္ မိေက်ာင္းမွာလွ်ာမရွိ၍ အသံမျမည္ ႏုိင္ေခ်။ မင္းႀကီးလည္း ေခါင္းေလာင္းကို ‘ အပိႏၷေသာ္’ ဟု ဘြဲ႕အမည္ေပးၿပီး ေရႊတိဂုံရင္ျပင္တြင္ ခ်ိတ္ဆြဲထားေစသည္။ ေရႊတိဂုံေစတီသုိ႔ လွဴဒါန္းသည့္ ေခါင္းေလာင္းမ်ားအနက္ ပထမေခါင္းေလာင္းျဖစ္သည္။

ေခါင္းေလာင္းႀကီးသည္ ေစာက္ ၁၂ ေတာင္ရွိ၍ ေၾကးပိႆာခ်ိန္ ၁၈၀၀၀၀ (တစ္သိန္းရွစ္ေသာင္း) ရွိသည္။ ၄င္းကုိတန္ဖြဲ႕ပါက ၂၉၀ တန္ ရွိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းသည္ စာကုိလုိေကာေခါင္းေလာင္းထက္ မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္းတစ္ခုစာပို၍ ႀကီးမားေန သည္ကုိ အံ႔ၾသဖြယ္ေတြ႔ရွိရသည္။ ဒီအတုိင္းဆုိလွ်င္ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း ကုိ ကမၻာ႔အႀကီးဆံုးေခါင္းေလာင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ရေပမည္။

စာကုိလုိေကာေခါင္းေလာင္းသည္ ၁၈ ရာစုတြင္ သြန္းလုပ္ေသာ ေခါင္းေလာင္းျဖစ္ၿပီး ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းမွာ ေအဒီ ၁၅ ရာစုက သြန္းလုပ္ခဲ႔ေသာ ေခါင္းေလာင္းျဖစ္ သျဖင့္ ႏွစ္ ၃၀၀ ပုိ၍ေစာေနသည္ကုိေတြ႔ရွိရသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းသည္ ကမၻာ႔အႀကီးဆံုးေခါင္းေလာင္းမ်ားအနက္ ေရွးအက်ဆံုး ေခါင္းေလာင္းျဖစ္သည္။ေရွးက်ၿပီး ႀကီးက်ယ္ေသာ ေခါင္းေလာင္းကုိ သြန္းလုပ္ ခဲ႔ေသာ မြန္တို႔၏ ေၾကးသြန္းအတတ္ပညာမွာ ဂုဏ္ယူဖြယ္ရာ ျဖစ္သည္။

သုိ႔ေသာ္ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းအေၾကာင္းမလွပုံမွာ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၆၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ေပၚတူဂီလူမ်ဳိး ဖိလစ္ဒိုဘရစ္တုိ႔က ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းကုိ အေျမာက္သြန္းလုပ္ရန္ေဖာင္ျဖင့္ သန္လ်င္သို႔ သယ္ေဆာင္ခဲ႔သည္။ ေဒါပုံျမစ္အကူးတြင္ ေဖာင္နစ္ၿပီး ေခါင္းေလာင္းႀကီး ေရထဲနစ္ျမွဳပ္သြားသည္မွာ ယေန႔ထက္တိုင္ ျဖစ္သည္။ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း ေရေအာက္ေရာက္ေနသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀ နီးပါးရွိေခ်ၿပီ။

မြန္တုိင္းရင္းသားတုိ႔၏ လက္ရာျဖစ္ေသာ ကမၻာ႔အႀကီးဆံုး ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းကုိ ကမၻာ႔အလည္ ထည္ထည္၀ါ၀ါျပသႏုိင္ရန္ ေခါင္းေလာင္း ဆယ္ယူႏုိင္ေရးသည္ မြန္လူမ်ဳိးတုိင္းမွာ တာ၀န္ရွိတယ္လုိ႔ က်ေနာ္ထင္ျမင္မိပါသည္။

မွတ္ခ်က္ ။ ။ ဆရာႏုိင္ခင္ေမာင္ေလး ေရးသားေသာ တိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္ေနသည့္ မြန္တို႔၏ ၿမိဳ႕ျပႏုိင္ငံမ်ား စာအုပ္မွ ကမၻာ႔အႀကီးဆံုးေခါင္းေလာင္းကုိ အက်ဥ္းခ်ဳပ္၍ ေကာက္ႏုတ္တင္ျပသည္။

အျပည့္အစံုသို႔....