ဒမၻဴလေရြေက်ာင္း၊၊ ၊၊

 

 

လကၤာတမန္မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာဆရာေတာ္မ်ား၏ သေဘာတူဆုံးျဖတ္ခ်က္အရ (2016)ခုႏွစ္ မဂၢဇင္းအဖုံးကုိ ဒမၻဴလေတာင္ဓာတ္ပုံျဖင့္ ျပဳလုပ္ရန္သေဘာတူခဲ့ၾကပါသည္။ ဒမၻဴလေတာင္ပုံကုိ Cover Photo အျဖစ္အသုံးျပဳမည္ဆုိလ်င္ ေတာင္ေတာ္ၾကီး၏သမုိင္းေၾကာင္းကုိ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ အျဖစ္ ထည့္ၾကရန္ကုိလည္း သေဘာတူခဲ့ၾကပါသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ဒမၻဴလေတာင္သမုိင္းကုိ ေရးသားရန္ တာ၀န္က်လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္၊၊ 

သီရိလကၤာႏုိင္ငံတြင္ အထူးထင္ရွားျပီး သမုိင္းတန္ဖုိးၾကီးမားေသာ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ မ်ားစြာရွိပါသည္။  ဒမၻဴလေတာင္သည္ သီရိလကၤာလူမ်ဳိးတုိ႔၏ ပထမဆုံး ေက်ာက္ဆစ္အႏုပညာ­လက္ရာကုိ ထိမ္းသိမ္းျပသထားသည့္ ေနရာျဖစ္ပါသည္။ အဓိကအားျဖင့္ ဘာသာေရးႏွင့္ဆက္စပ္­သည့္ေနရာျဖစ္ေသာ္လည္း အမွန္စင္စစ္ သီရိလကၤာ၏ေရွးေခတ္ႏုိင္ငံေရး ပုံရိပ္မ်ားကုိ ဒမၻဴလေတာင္­သမုိင္းမွတ္တမ္းမ်ားက ညႊန္ျပလွ်က္ရွိပါသည္။

ဤသုိ႔ဆုိသျဖင့္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံ၏ ေခတ္ဦးပုိင္းႏုိင္ငံေရးႏွင့္ဆက္စပ္ေသာ မင္းေရးမင္းရာ­တ­ခ်ဳိ ႔ကုိ ေဖာ္ျပရန္သင့္ပါသည္၊၊ ၀ဂၤရာဇ္မင္းမ်ဳိးဆက္၊ ၀ိဇယမင္းမွစတင္အေျခတည္ခဲ့ေသာ ‘တမၺပဏၰိ­ႏိုင္­­ငံ­­ေတာ္­’ကုိ (B.C.3)ရာစုတြင္ ေဒ၀ါနံပီယတိႆမင္း နန္းတက္ခဲ့ပါသည္။ တတိယသဂၤါယ­နာတင္­ပြဲ­အျပီး သာသနာျပဳၾကြေတာ္မူလာသည့္ အရွင္မဟိႏၵ ဦးေဆာင္ေသာ- အရွင္အိ႒ိယ၊ အရွင္­ဥတၱိယ၊ အရွင္­သမၺလ၊ အရွင္ဘဒၵသာလ၊ သုမနသာမေဏ ႏွင့္ ဘ႑ဳကဥပသကာ-တို႔အဖြဲ႔၏  သာသ­နာ­ျပဳ­မႈ­ျဖင့္ ေဒ၀ါနံပီယတိႆမင္းႏွင့္ ျပည္သူ၊ ျပည္သာမ်ားပါ ရတနာသုံးပါးကုိ သက္၀င္ယုံၾကည္ျပီး၊ ေထရ­၀ါ­ဒဗုဒၶဘာသာႏုိင္ငံေတာ္ၾကီး စတင္ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။ 

ေဒ၀ါနံပီယတိႆမင္းၾကီးႏွင့္ အရွင္မဟိႏၵတုိ႔၏ ၾကဳိးပမ္းအားထုတ္မႈျဖင့္ ႏုိင္ငံေတာ္ၾကီးတြင္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ သာသနာေတာ္ ေနလပမာထြန္းေတာက္ခဲ့ပါသည္၊၊ သံဃာေတာ္မ်ားသီတင္းသုံး ရန္ ေက်ာင္းတုိက္ၾကီးမ်ား၊ ေစတီေတာ္ၾကီးမ်ားကို ႏုိင္ငံအႏွံ႔တြင္တည္ေဆာက္လွဴဒါန္းခဲ့ၾကသည္ကုိ ယေန႔တုိင္ ဖူးေတြ႔ႏုိင္ပါသည္။

ေဒ၀ါနံပီယတိႆမင္းၾကီးတြင္ ညီအကုိအရင္း (၁၀)ေယာက္ႏွင့္ ႏွမေတာ္(၂)ပါး ရွိပါသည္၊၊ မင္းၾကီးႏွင့္ အႏုလာေဒ၀ီမိဖုရားတုိ႔တြင္ ထီးေမြနန္းလ်ာမထြန္းကားသည့္အတြက္ ညီေတာ္မ်ားမွ နန္း­ေမြကုိ ဆက္ခံခဲ့ၾကပါသည္၊ ညီေတာ္သုံးပါးျဖစ္သည့္ တတိယနန္းဆက္-‘သူရတိႆမင္း’­လက္­ထက္­တြင္ အႏုရာဓပူရထီးနန္းကို ဘာသာျခားျဖစ္ေသာေက်းကုလားမင္းမွ လုယူျပီး၊ နန္းသိမ္း­ခံ­လုိက္­ရပါသည္။

ေဒ၀ါနံပီယတိႆမင္းၾကီး၏ အျခားညီေတာ္တပါးျဖစ္ေသာ ‘မဟာနာဂမင္းသား’သည္ လက္ရွိ-သီရိလကၤာႏုိင္ငံ၏ေတာင္ပုိင္း ‘ေရာဟနေဒသ’တြင္ ႏုိင္ငံတစ္ခုကိုတည္ေထာင္ျပီး  ထီးနန္းစုိး­စံခဲ့­ပါသည္။ မဟာနာဂမင္းၾကီး၏သားေတာ္ ‘ေဂါဓာဘယမင္းသား’မွ နန္းေမြကိုဆက္ခံခဲ့ပါသည္၊ ေဂါဓာ­ဘ­ယမင္းၾကီးတြင္ ‘ကာက၀ဏၰတိႆ’အမည္ရွိသားေတာ္တစ္ပါး ဖြားျမင္ျပီး၊ ကလ်ာဏီ­တိႆမင္း၏ သၼီး­ေတာ္‘၀ိဟာရ­ေဒ၀ီ’­ကုိ မိဖုရားေျမွာက္ကာ ဖခင္၏ထီးနန္းအေမြကို ဆက္ခံခဲ့ပါသည္။ (မူကြဲ-ကာက­၀ဏၰ­တိႆ=က၀ံတိႆ)။

ကာက၀ဏၰတိႆမင္းႏွင့္ ၀ိဟာရေဒ၀ီမိဖုရားတုိ႔မွ-ဒု႒ဂါမဏိ ႏွင့္ သဒၶါတိႆ-ဟူေသာမင္း­သား­ႏွစ္ပါး ကုိဖြားျမင္ခဲ့ပါသည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ ဦးၾကီးေတာ္-ေဒ၀ါနံပီယတိႆမင္း တည္­ေထာင္­ခဲ့­ေသာ အႏုရာ­ဓပူ­ရနန္းေတာ္ၾကီးကုိ ဘာသာျခားမင္းမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ေနသည့္အခ်ိန္ျဖစ္ပါသည္။ ေထရ­၀ါ­ဒ­ဗုဒၶ­သာသ­နာေတာ္သည္လည္း မင္း၏ခ်ီးေျမွာက္ေထာက္ပံ့မႈကုိ မရသည့္အျပင္ ဖ်က္ဆီးခံေန­ရသည့္­အခ်ိန္­ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တိမ္ဖုံးအုပ္သည့္ လပမာျဖစ္ေနခဲ့ရပါသည္။ 

ဒု႒ဂါမဏိမင္းသားသည္ ရဲစိတ္ရဲမာန္ျပင္းထန္ျပီး၊ ဗုဒၶသာသနာကုိလည္း အရြယ္ႏွင့္မမွ်ေအာင္ ၾကည္ညဳိသူျဖစ္၍ အႏုရာဓပူရထီးနန္းကို ဘာသာျခားမင္းမ်ားထံမွ တုိက္ယူျပီး၊ ႏုိင္ငံႏွစ္ခုကို တစု­တည္း­ျပဳခ်င္သည့္ ဆႏၵရွိခဲ့ပါသည္။ စစ္သည္ဗုိလ္ပါ အလုံအေလာက္ကုိ စုေဆာင္းမိသည္ႏွင့္ ဖခင္-မင္း­ၾတားၾကီးကုိခြင့္ပန္ျပီး၊ (၇)ႏွစ္ခန္႔ၾကာသည္အထိတုိက္ခုိက္ျပီး၊ အႏုရာဓပူရထီးနန္းကို ျပန္­လည္­ရယူႏုိင္ခဲ့ပါသည္။

ဒု႒ဂါမဏိမင္းသားသည္ ‘ရမၼနိကေဒ၀ီ’ကုိ မိဖုရားအရာထားလွ်က္ အႏုရာဓပူရထီးနန္းကုိ အုပ္­ခ်ဳပ္­မင္းျပဳျပီး၊ ပ်က္စီးယုိယြင္းေနသည့္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကုိ အထူးအေလးထားျပဳျပင္ျပီး၊ ေစတီ­ေတာ­္ၾကီးမ်ား၊ ေက်ာင္းတုိက္အသစ္ၾကီးမ်ားကို တည္ေဆာက္လွဴဒါန္းခဲ့ပါသည္။ ဒု႒ဂါမဏိမင္း­၏­လက္­ထက္တြင္ ႏုိင္ငံေတာ္ၾကီးမည္မွ်အထိ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ခဲ့ေၾကာင္းကိုလည္း တည္ေဆာက္­ထား­ခဲ့­သည့္ ေက်ာင္းတုိက္ၾကီးမ်ား၊ ေစတီေတာ္ၾကီးမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္လ်င္ သိျမင္ႏုိင္ပါသည္။

ဒု႒ဂါမဏိမင္းၾကီးသည္ (၂၄)ႏွစ္မွ်နန္းစံခဲ့ျပီး၊ သက္ေတာ္ၾကီးရင့္၍ နတ္ရြာစံခဲ့ရပါသည္။ မင္းၾကီးတြင္ ထီးနန္းအေမြဆက္ခံရန္ ‘သာလိယ’အမည္ရွိ သားေတာ္တစ္ပါးရွိေသာ္လည္း စ႑ာလမ်ဳိးႏြယ္ ‘အေသာကာမာလာ’ႏွင့္ရည္ငံျပီး၊ နန္းတြင္းမွထြက္ေျပးသြားေသာေၾကာင့္ ညီေတာ္-­သဒၶါတိႆမင္းသားမွ ဒု႒ဂါမဏိ­မင္း­­၏­အရုိက္အရာကို ဆက္ခံခဲ့ပါသည္။ သဒၶါတိႆ­မင္း­ၾကီး­ႏွင့္ မိဖုရားေခါင္ၾကီးတုိ႔မွ-လဥၨတိႆ၊ ထူလတၳန၊ ခဠာဋနာဂ ႏွင့္ ၀ဋၼဂါမဏိအဘယ-ဟူ­ေသာ­သား­ေတာ္(၄)ပါးကို ဖြားျမင္ခဲ့ပါသည္။ သဒၶါတိ­ႆ­မင္းၾကီး၏လက္ထက္တြင္လည္း ျမတ္စြာဘုရား­ရွင္­၏­သာ­သနာေတာ္သည္ သီရိလကၤာေျမအျပင္တြင္ အထူးထြန္းေျပာင္ စည္ကားခဲ့ပါသည္။ 

သဒၶါတိႆမင္းၾကီး အသက္အရြယ္ၾကီးရင့္၍ နတ္နန္းစံျမန္းခ်ိန္တြင္ သံဃာ့ရာဇာဆရာ­ေတာ္­ၾကီး­မ်ား၊ အမတ္ၾကီးမ်ား၏သေဘာဆႏၵအရ သားေတာ္(၄)ပါးထဲမွ ဒုတိယသားေတာ္-‘ထူလတၳ­န­မင္း­သား’ကို မင္းေျမွာက္ခဲ့ၾကပါသည္။ နန္းတက္ျပီး (၁)လ၊ (၁၀)ရက္အၾကာမွာပင္ ပထမသား­ေတာ္­အ­ၾကီး-လဥၨတိႆမင္းသားမွနန္းလုျပီး ထီးနန္း­စုိး­စံ­ခဲ့ပါသည္။ လဥၨတိႆမင္းေနာက္တြင္ ညီေတာ္­အလတ္-ခဠာဋနာဂမင္းသား နန္းေမြဆက္ခံပါသည္။ ခဠာဋနာဂမင္းကုိ ဘာသာျခား-စစ္ေသနာပတိ အမတ္­ခ်ဳပ္­ျဖစ္­သူ-‘မဟာရတၳက’မွနန္းခ်ျပီး၊ အာဏာလုယူခဲ့ပါသည္။ 

ညီေတာ္အငယ္ဆုံးျဖစ္သည့္ ၀ဋၼဂါမဏိအဘယ (၀လဂမၻ)မင္းသားသည္ ေနာင္ေတာ္အထံမွ လုယူျပီး၊ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကိုျဖက္ဆီးေနသည့္ အမတ္မင္းထံမွထီးနန္းကုိ လူသူစုရုံးျပီး တုိက္ခုိက္­ရ­ယူ­ႏုိင္ခဲ့ပါသည္။ ၀တၱဂါမဏိမင္းသားသည္ ‘ေသာမ၀တီ’ ႏွင့္ ‘အႏုလေဒ၀ီ’တုိ႔ကုိ မိဖုရားေျမွာက္ျပီး ရာ­ဇ­အဘိသိက္ခံယူခဲ့ပါသည္။ 

၀ဋၼဂါမဏိအဘယမင္း နန္းစံ၍ (၆)လခန္႔အခ်ိန္တြင္ ျဗဟၼဏတိႆသူပုန္ေဘး ႏွင့္ ေက်း­မင္း­တုိ႔­၏ သူပုန္ေဘးမ်ားဆက္တုိက္ ျဖစ္ေပၚခဲ့ပါသည္။ စစ္ေဘးႏွင့္အတူ ေရာဂါေဘး၊ အငတ္ေဘးမ်ားပါ ၀င္ေရာက္လာေသာေၾကာင့္၊ မင္းၾကီးသည္ ထီးနန္းကိုစြန္႔ျပီး၊ (၁၄)ႏွစ္ၾကာမွ် တိမ္းေရွာင္ေနခဲ့ရပါ­သည္။ ထုိေဘးၾကီးမ်ားအတြင္း ေစတီေတာ္ၾကီးမ်ား၊ ေက်ာင္းတုိက္ၾကီးမ်ားႏွင့္ ဗုဒၶသာသနိကအေမြ အကုန္နီးပါးမွ် အျဖတ္ဆီးခံခဲ့ရပါသည္။ သံဃာေတာ္မ်ားသည္လည္း စာေပပုိ႔ခ်င္း၊ သင္ယူျခင္းအစရွိ ေသာ သာသနာထိမ္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းမ်ားကုိမျပဳႏုိင္ၾကေတာ့ဘဲ စစ္ေဘးလြတ္ရာေဒသမ်ားသုိ႔ တိမ္း­ေရွာင္ေနခဲ့ၾကရပါသည္။

၀ဋၼဂါမဏိအဘယမင္းၾကီးသည္ လူသူစုေဆာင္းရင္း ပုန္းေအာင္းေနသည့္ေနရာမွာ ဇမၺဳ­ေကာ­လ (ေခၚ) ဒမၻဴလေက်ာက္ေတာင္တြင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေက်ာက္ေတာင္ၾကီး၏ သဘာ၀လႈိဏ္ဂူမ်ားထဲတြင္ သံဃာေတာ္မ်ား တရားအားထုတ္ျခင္း၊ စာေပသင္ယူျခင္းမ်ားကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္ ျပဳေနခဲ့ၾက­သည့္­ေနရာ ျဖစ္ပါသည္။ သံဃာေတာ္မ်ားသည္ မင္းၾကီးအား ေစာင့္ေရွာက္ေပးထားျပီး၊ ထီးနန္းကုိ ျပန္လည္ရယူရန္ စစ္သည္စုေဆာင္းျခင္း၊ စစ္အတတ္သင္ျခင္းစေသာအလုပ္မ်ားတြင္ အထူးကူညီခဲ့ ၾကပါသည္။

ဒမၻဴလေက်ာက္ေတာင္ေပၚမွ သံဃာေတာ္မ်ား၏ေက်ာင္းသခၤန္းေလးမ်ားတြင္ မွီခုိျပီး၊ လုိအပ္­ေသာ­စု­ေဆာင္းမႈမ်ားျပည့္စုံေသာအခါ ၀ဋၼဂါမဏိအဘယမင္းသည္ အႏုရာဓပူရထီးနန္းကုိ ျပန္လည္­တုိက္­ခုိက္ျပီး၊ ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါသည္။

 မင္းၾကီးသည္ တုိင္းျပည္အတြက္လုိအပ္ေနခ်ိန္တြင္ ေစတနာ ေမတၱာၾကီးမားစြာျဖင့္ အကူအညီေပးခဲ့သည့္ သံဃာေတာ္မ်ားကုိ အထူးေက်းဇူးဆပ္ေသာအားျဖင့္ သံဃာေတာ္မ်ားသီတင္းသုံးေတာ္မူၾကသည့္ သဘာ၀လုိဏ္ဂူငယ္ေလးမ်ားကို ေနေလာက္­သည့္­ပ­မာ­ဏအထိ ျပဳျပင္ေပးျခင္းမ်ားအျပင္၊ ဒမၻဴလလႈိဏ္ဂူၾကီး(၅)ခုကို ပင္မေက်ာက္ေတာင္ၾကီးမွထြင္းျပီး၊ လွဴဒါန္း­ခဲ့­ပါသည္။ ထုိမွ်မက ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္အတြက္ အထူးအေရးပါသည့္ စတုတၳသဂၤါ­ယနာ­တင္ပြဲၾကီးကိုလည္း မင္းၾကီးမွပင္ ေထာက္ပံ့လွဴဒါန္းျပီး သာသနာျပဳခဲ့ပါသည္။

၀ဋၼဂါမဏိအဘယမင္းၾကီးသည္ ဒမၻဴလေက်ာက္လႈိဏ္ဂူမ်ားကုိ (B.C.1)ရာစုတြင္ ထြင္း၍လွဴခဲ့­ေသာ­ေၾကာင့္ ယၡဳအခါႏွစ္ေပါင္း (၂၂၀၀)ေက်ာ္ သက္တမ္းရွိခဲ့ျပီ ျဖစ္ပါသည္။ ဒမၻဴလေတာင္သုိ႔ ကုိလံ­ဘုိ­ျမ့ဳိေတာ္မွ ကီလုိမီတာ (၁၅၀)ကြာေ၀းပါသည္၊ ကႏၵီျမ့ဳိႏွင့္ ကီလုိမီတာ (၇၂) ႏွင့္၊ အႏု­ရာ­ဓ­ပူ­ရ­ျမ့ဳိ­ႏွင့္­(၆၆)­ကီလုိမီတာ ကြာေ၀းပါသည္၊၊ 

 ဒမၻဴလေက်ာက္ေတာင္ၾကီးသည္ မီတာ(၁၅၂)က်ယ္၀န္းသည့္ ေက်ာက္ေတာင္ကုန္းျဖစ္ျပီး၊ အလ်ားမီတာ(၃၀၀) ႏွင့္၊ ေတာင္ေျခမွမီတာ (၃၇)ျမင့္ပါသည္။ ဒမၻဴလလုိဏ္ဂူၾကီး (၅)ခုမွာ-

(၁) ေဒ၀ရာဇလႈိဏ္ဂူ

(၂) မဟာရာဇလႈိဏ္ဂူ

(၃) မဟာအတုလလႈိဏ္ဂူူ

(၄) ပစၦိမလႈိဏ္ဂူ

(၅) ေဒ၀နာတုလလႈိဏ္ဂူ

“ေဒ၀ရာဇလႈိဏ္ဂူ” 

          ဒမၻဴလေတာင္ေပၚအ၀င္ဂိတ္ကုိ ျဖတ္ေက်ာ္အျပီး ဘယ္ဘက္ေက်ာက္ေတာင္၏ အစတြင္­ေက်ာက္­စာတခ်ပ္ကုိ ေတြ႔ျမင္ရမည္ျဖစ္ပါသည္၊၊ ထုိေက်ာက္စာကုိ ‘နိႆကၤမလႅမင္း’မွ (A.D. 1189-1198)တြင္ ေရးထုိးခဲ့သည္ဟု သိရပါသည္၊၊ မင္းၾကီးသည္ လုိဏ္ဂူၾကီး(၅)လုံးအတြင္းမွ မူလက­သာ­မန္အတုိင္းတည္ရွိေနသည့္ ဆင္းတုေတာ္ၾကီးမ်ားကုိ ေရႊခ်ျပီးလွဴဒါန္းခဲ့ျပီး၊ ဒမၻဴလေတာင္­ကုိ­လည္း ‘ဒမၻဴလေရႊေက်ာင္းေတာ္= Dambula, the Golden Rock Cave’ဟု အမည္သစ္ ေခၚ­တြင္­ေစ­ခဲ့ပါ­သည္။ ေက်ာက္စာထဲတြင္ မင္းၾကီး၏ ဒမၻဴလေရႊေက်ာင္းေတာ္ၾကီးတြင္ လွဴဒါန္းမႈအစုစုႏွင့္၊ တုိင္း­သူ­ျပည္­သားမ်ားအေပၚတြင္ထားရွိသည့္ သေဘာထားမ်ားကိုေရးသားထားသည္ဟု သိရပါသည္။

          ေက်ာက္စာခ်ပ္ၾကီး၏ ေဘးကပ္လ်က္တြင္ ပထမဆုံးလႈိဏ္ဂူျဖစ္သည့္ ေဒ၀ရာဇေလဏကုိ ေတြ႔ျမင္ရမည္ျဖစ္ပါသည္၊ လႈိဏ္ဂူထဲတြင္ အလြန္ၾကီးသည့္ေလ်ာင္းေတာ္မူ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ျမတ္ၾကီး ကုိဖူးေတြ႔ရပါမည္၊ ဆင္းတုေတာ္ၾကီး၏ ဦးေခါင္းေတာ္ေဘးတြင္ ဗိႆႏုိးနတ္ရုပ္တုကို ေတြ႔ျမင္ႏုိင္ျပီး၊ ဆင္းတုေတာ္ၾကီး၏ေျခရင္းတြင္ အရွင္အာနႏၵာ၏ရပ္ေတာ္မူရုပ္တုႏွင့္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ထုိင္ေတာ္­မူ­ဆင္း­တုတုိ႔ကုိ ေတြ႔ျမင္ႏုိင္ပါသည္။ ေလ်ာင္းေတာ္မူဆင္းတုေတာ္ၾကီးသည္ (၄၅)ေပ အလ်ားရွိ­ေသာ­ေၾကာင့္ ဆင္းတုေတာ္ၾကီးႏွင့္ယွဥ္ၾကည့္လ်င္ လုိဏ္ဂူသည္အလြန္က်ဥ္းလြန္းေနျပီး၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ၊ ပုဂံမွ ‘မႏုဟာဘုရား’ ဂႏၶကုဋိတုိက္ႏွင့္ ဆင္တူလွပါသည္။ လုိဏ္ဂူနံရံတစ္ခုလုံးတြင္လည္း နံရံေဆးေရး­ပန္း­ခ်ီမ်ား ျပည့္ႏွက္ေနပါသည္။

          ဒမၻဴလလႈိဏ္ဂူမ်ားတြင္ရွိေသာ နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီမ်ား သည္ မူလေက်ာက္ေတာင္ကုိ လႈိဏ္­ဂူ­အ­ျဖစ္ထြင္းစဥ္ကပင္ ေရးခ်ယ္ခဲ့ၾကပါသည္၊ မူလပန္းခ်ီမ်ားကုိ (A.D.18)ရာစုတြင္ မူလလက္­ရာ­မ်ား­ေပၚ­တြင္ ျပန္လည္၍ျပဳျပင္မႈ ထိမ္းသိမ္းမႈမ်ားျပဳလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါသည္။ ဒမၻဴလဆင္းတု­ေတာ္­ၾကီး­မ်ား­တြင္လည္း တခ်ဳိ ႔ဆင္းတုေတာ္ၾကီးမ်ားမွာ ေက်ာက္သားမဟုတ္ဘဲ၊ သစ္သားဆင္းတုေတာ္မ်ား ျဖစ္သည္ဟု သိရပါသည္၊ အခ်ဳိ ႔ဆင္းတုေတာ္ၾကီးမ်ားကမူ အဂၤေတသား ဆင္းတုေတာ္­မ်ား­ျဖစ္­သည္­ဟု ေလ့လာရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဆင္းတုေတာ္ၾကီးအမ်ားစုမွာမူ မူလေက်ာက္ေတာင္ကို ထြင္းစဥ္က­ေက်ာက္­တုန္းမ်ားကုိ ခ်န္ထားျပီး၊ ဆင္းတုေတာ္မ်ားအျဖစ္ ထုလုပ္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဆင္း­တု­ေတာ္ၾကီးမ်ားကုိ ေလ့လာၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ သီရိလကၤာလူ­မ်ဳိးမ်ားသည္ ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္ ေက်ာက္­ဆစ္လက္ရာ အလြန္ကြ်မ္းက်င္ေၾကာင္း သိသာ­လွပါသည္။ ဒမၻဴလေက်ာက္­ေတာင္­မွ­ဆင္း­တု­ေတာ­္မ်ားသည္ သီရိလကၤာလူမ်ဳိးတုိ႔၏ အေစာဆုံး ေက်ာက္ဆင္းတုလက္ရာကုိ ျပသရာေနရာလည္း ျဖစ္ပါသည္။

          ေဒ၀ရာဇလႈိဏ္ဂူေဘးတြင္ ဗိႆႏုိးနတ္ကြန္းကုိ ေတြ႔ရပါသည္၊ အတြင္းထဲမွ ဗိႆႏုိးနတ္­ရုပ္­ၾကီးကုိ သီရိလကၤာႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္း၊ မာတရခရုိင္၊ ေဒ၀ုႏၵရေဒသမွ (A.D-16)ရာစုတြင္ သယ္ယူ­ထား­သည္ဟု ေလ့လာရပါသည္။ 

“မဟာရာဇလႈိဏ္ဂူ”

          ဤလႈိဏ္္ဂူသည္ ဒမၻဴလလုိဏ္ဂူမ်ားထဲတြင္ အၾကီးဆုံးလုိဏ္ဂူၾကီး ျဖစ္ပါသည္၊ လုိဏ္ဂူ­ၾကီး­သည္ အရွည္ (၃၇)မီတာ၊ အက်ယ္(၂၃)မီတာႏွင့္ (၂၇)မီတာျမင့္ပါသည္၊ လုိဏ္ဂူေတာ္ၾကီးထဲတြင္ ဆင္း­­တုေတာ္ေပါင္း(၆၀) ရွိပါသည္။ အတြင္းပုိင္းမွၾကည့္လ်င္ လုိဏ္ဂူေတာ္ၾကီး၏ ညာဘက္­အ­၀င္­ေဘးတြင္ ၀ဋၼဂါမဏိအဘယမင္းၾကီး၏ ရုပ္တုကို ေတြ႔ရပါမည္၊ ရုပ္တုၾကီးကုိ ေပါလြႏၷရု­၀­ေခတ္­တြင္မွထုလုပ္ျပီး ထည့္ထားသည္ဟု သိရပါသည္။ 

          လႈိဏ္ဂူၾကီးထဲတြင္ ရပ္ေတာ္မူ၊ ထုိင္ေတာ္မူ၊ ေလ်ာင္းေတာ္မူ ဆင္းတုေတာ္ၾကီးအမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ မုျဒာဟန္အမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ ဖူးေတြ႔ရျပီး၊ နတ္ရုပ္မ်ဳိးစုံကုိလည္း ေတြ႔ရပါသည္။ စြယ္ေတာ္ၾကဳပ္ေစတီေတာ္­တစ္­ဆူကုိလည္း ဖူးေတြ႔ရပါသည္၊ နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီမ်ားကို­လည္း ေနရာမလပ္ေတြ႔ျမင္ရပါသည္။ မဟာရာဇလုိဏ္ဂူသည္ အၾကီးဆုံးျဖစ္သည့္အားေလ်ာက္စြာ လုိဏ္ဂူေတာ္ၾကီးအတြင္းမွ ဆင္းတု­ေတာ္­မ်ားသည္လည္း အျခားလုိဏ္ဂူမ်ားအထဲမွ ဆင္းတုေတာ္မ်ားထက္ အဆမ်ားစြာၾကီးသည္ကုိ ေတြ႔ျမင္ရပါသည္။ လုိဏ္ဂူၾကီး၏အလယ္တြင္ ေက်ာက္ေတာင္အေပၚအမုိးမွ စိမ့္က်ေနသည့္­ေရ­ေပါက္­မ်ားကို ခံထားသည့္ေျမအုိးၾကီး ရွိပါသည္။ ေျမအုိးထဲက်သည့္ေရမ်ားသည္ အစြမ္းတမ်ဳိး­မ်ဳိး­ရွိ­သည္ဟု ေဒသခံလူမ်ဳိးတုိ႔က ယုံၾကည္ၾကပါသည္။ 

          ေဒ၀ရာဇလႈိဏ္ဂူ၊ မဟာရာဇလႈိဏ္ဂူႏွင့္ အတြင္းရွိဆင္းတုေတာ္ၾကီးမ်ားသည္ မူလအတုိင္းျပဳ­ျပင္­မႈ­မ­ရွိ­ေသး­ဘဲ ေလ့လာႏုိင္သည့္လႈိဏ္ဂူ(၂)ခုျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာရပါသည္။

“မဟာအတုလလႈိဏ္ဂူ”

          မဟာရာဇလႈိဏ္္ဂူ၏ ဘယ္ဘက္ေဘးတြင္ ဒုတိယအၾကီးဆုံး ‘မဟာအတုလလုိဏ္ဂူ’ကုိ ေတြ႔ရ ပါမည္။ ဤလုိဏ္ဂူသည္ အရွည္(၂၇)မီတာ၊ အက်ယ္(၂၄)မီတာ ႏွင့္ အျမင့္(၁၁)မီတာ ျဖစ္ပါသည္။ (A.D.18)ရာစုတြင္ ကိတၱိသီရိရာဇသိဃၤမင္းမွ ျပန္လည္၍အသစ္ျပဳျပင္ မြန္းမံထားေသာ­လုိဏ္­ဂူ­ျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ The Great New Cave ဟုေခၚတြင္ပါသည္။ လုိဏ္ဂူေတာ္ၾကီးအတြင္းသုိ႔ ၀င္လ်င္­၀င္ခ်င္း ထုိင္ေတာ္မူဆင္းတုေတာ္ၾကီးကုိ နံေဘးမွ ရပ္ေတာ္မူဆင္းတုေတာ္ႏွစ္ဆူျခံရံလ်က္ ဖူးေတြ႔ရ­မည္­ျဖစ္­ပါ­သည္။ ေလ်ာင္းေတာ္မူဆင္းတုေတာ္ၾကီးတစ္ဆူကိုလည္း ဦးပုိင္းတြင္ ဖူးေတြ႔ႏိုင္ပါသည္။ ရပ္ေတာ္မူ၊ ထုိင္ေတာ္မူဆင္းတုအမ်ဳိးမ်ဳိးကို ပုံဟန္အမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ ၾကည္ညဳိရမည္ျဖစ္ပါသည္။ 

ကႏၵီေခတ္တြင္ ျပဳျပင္ထားေသာလႈိဏ္ဂူၾကီးျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဆင္းတုေတာ္အမ်ားစုမွာ ကႏၵီေခတ္ လက္ရာလႊမ္းမုိးေနသည္ဟု သိရပါသည္။ နတ္ရုပ္တုမ်ားကိုလည္း ေတြ႔ျမင္ႏုိင္ျပီး၊ နံရံေဆးေရး­ပန္း­ခ်ီးမ်ား­­မွာလည္း အၾကားမလပ္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ကိတၱိသီရိရာဇသိဃၤမင္း၏ရုပ္တုကိုလည္း လႈိဏ္ဂူ­ေတာ္­ၾကီး၏ အေရွ ႔ပုိင္း၊ ထုိင္ေတာ္မူဆင္းတုေတာ္ၾကီး၏နံေဘးတြင္ မုတ္ဆိပ္ေမႊးကားကားႏွင့္ ရပ္­လ်က္­အေနအထားျဖင့္ ေတြ႔ျမင္ႏုိင္ပါသည္။ 

“ပစၦိမလႈိဏ္ဂူ” 

          မဟာရာဇလႈိဏ္ဂူ၏ ဘယ္ဘက္ေဘး ေဒါင့္က်က်ေနရာတြင္ ပစၦိမလုိဏ္ဂူတည္ ရွိပါသည္။ ဤ­လုိဏ္ဂူသည္ ေက်ာက္ေတာင္ၾကီး၏အေကြ႔ေနရာတြင္ ထြင္းထားေသာေၾကာင့္ အျခားလုိဏ္­ဂူ­မ်ားထက္ အနည္းငယ္ဆုိက္ေသးပါသည္။ လုိဏ္ဂူထဲတြင္ ထုိင္ေတာ္မူဆင္းတုေတာ္ၾကီးမ်ားႏွင့္ ေစတီငယ္တစ္ဆူကုိ ဖူးေတြ႔ရပါသည္၊ ထုိေစတီကုိ ၀ဋၬဂါမဏိမင္း၏ ၾကင္ဖက္သက္လ်ာ ေသာမ၀­တီမိ­ဖုရားမွ လွဴဒါန္းထားသည္ဟု သိရပါသည္။ ေစတီေတာ္ေလးထဲတြင္ ေသာမ၀တီမိဖုရား၏ လက္­၀က္­တန္းဆာ ရတနာမ်ားကုိ လွဴဒါန္းဌာပနာထားသည္ဟုလည္း ေလ့လာရပါသည္။ နံရံေဆး­ေရးပန္း­ခ်ီ­မ်ားကိုလည္း နံရံအႏွံ႔ေတြ႔ရပါသည္။

“ေဒ၀နာတုလလုိဏ္ဂူ”

          အစြန္ဆုံးတြင္ေတြ႔ရမည့္ လႈိဏ္ဂူသည္ ေဒ၀နာတုလလႈိဏ္ဂူ ျဖစ္ပါသည္။ ဤလုိဏ္ဂူသည္ ဒမၻဴလလုိဏ္ဂူေတာ္မ်ားထဲတြင္ ေနာက္ဆုံးအသစ္ျပဳျပင္ထားသည့္ လုိဏ္ဂူျဖစ္သည္ဟု ဆုိပါသည္။ လုိဏ္ဂူထဲတြင္ အလ်ား(၃၂)ေပခန္႔ရွိ ေလ်ာင္းေတာ္မူဆင္းတုေတာ္ၾကီးႏွင့္၊ ရပ္ေတာ္မူဆင္းတု­ေတာ္မ်ား၊ ထုိင္ေတာ္မူဆင္းတုေတာ္အမ်ားအျပားကို ေတြ႔ရပါသည္။ နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီမ်ားကုိလည္း အျခားလႈိဏ္ဂူမ်ားနည္းတူ ေတြ႔ျမင္ရပါသည္။ 

          ဒမၻဴလေက်ာက္ေတာင္ၾကီးေပၚသုိ႔ေရာက္ရွိရန္ ေက်ာက္ေလွကားလမ္းျဖင့္ မိနစ္(၃၀)ခန္႔ တက္ရပါသည္။ ေတာင္ေအာက္ေျခတြင္ တရုပ္လူမ်ဳိးမ်ားလွဴဒါန္းထားသည့္ ဧရာမၾကီးမားေသာ ထုိင္­ေတာ္မူ ေရႊခ်ဆင္းတုေတာ္ၾကီးကုိ ၾကည္ညဳိဖြယ္ဖူးေတြ႔ႏုိင္ပါသည္။ ရင္ျပင္ေတာ္ေဘးတြင္ (၂၄)­နာရီ­အသံလႊင့္ေနသည့္ ဗုဒၶဘာသာဆုိင္ရာ အသံလႊင့္ရုံၾကီးကိုလည္း ေလ့လာႏုိင္ပါသည္။ ဒမၻဴလနယ္­တ­၀ုိက္တြင္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံ သမုိင္းမတင္မွီႏွစ္ေပါင္း (၂၀၀၀)ခန္႔ကပင္ သက္ရွိလူမ်ဳိးမ်ား ေနထုိင္ခဲ့­သည့္­­အေထာက္အထားမ်ားကုိ တူးေဖာ္ေတြ႔ရွိေသာေၾကာင့္ ဒမၻဴလေတာင္သည္ ေရွးအက်ဆုံးေသာ သီရိလကၤာေရွးေခတ္လူမ်ဳိးမ်ား၏ ေနရာေဒသျဖစ္ခဲ့သည္ဟု သိရပါသည္။ 

သီရိလကၤာႏုိင္ငံတြင္ ေရွးေဟာင္း ဗုဒၶဘာသာယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ အေမြအႏွစ္မ်ားတည္ရွိရာ ေနရာအ­ေတာ္­မ်ားမ်ားရွိပါသည္၊ အႏုရာဓပူရျမ့ိဳ၊ မဟိ ံတေလျမ့ဳိ၊ ေပါလြႏၷရု၀ျမ့ဳိ၊ ကႏၵီျမ့ဳိ၊ မဟိယဂၤဏျမ့ဳိ၊ ကုိလံ­ဘုိ­ျမ့ဳိ၊ မာတရျမ့ဳိ ႏွင့္ ဒမၻဴလျမ့ဳိတုိ႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။ ထုိျမ့ဳိမ်ားအထဲမွ ဒမၻဴလျမ့ဳိသည့္ သီရိလကၤာလူမ်ဳိး မ်ား၏ အေစာဆုံးေက်ာက္ဆင္းတု ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာမ်ားႏွင့္ အေစာဆုံးနံရံေဆးေရးပန္းခ်ီ အႏု­ပညာမ်ားကုိ ေလ့လာဖူးေတြ႔ ၾကည္ညဳိႏုိင္သည့္ ေနရာ­ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္­သူ­ေတာ္စဥ္မ်ားႏွင့္ ကမၻာ့ဘာသာေရး ေလ့လာသူမ်ားအထူး သြားေရာက္ျပီး ေလ့လာရန္­သင့္­ေလ်ာ္­သည့္­ေန­ရာျဖစ္ေၾကာင္း သတင္းစကားပါးလုိက္ရပါသည္။          ။

(က်မ္းကုိး/ History of Buddhism in Ceylon. Walpola Rahula,The Pali Literature of Ceylon. G.P.Malalasekera, Sacred Island: A Buddhist Pilgrim’s Guide to Sri Lanka. Ven.S.Dhammika, Buddhism Culture and Sri Lanka Pilgrim’s Guide, Sri Lanka Pilgrim’s Notebook. Ashin Kevala, Dipavamsa.Hermann Oldenberg, Mahavamsa. Wilhelm Geiger.

ေမတၱာျဖင့္,

အရွင္ေက၀လ (အလင္းစက္)

ashinkevala01@gmail.com

Ph: 94 757171832

(၁၆။၈။၂၀၁၆)